કાયદામાં બદલાવ વગર સમલૈંગિકો માટે શું કરી શકે સરકાર? SCએ ત્રણ મે સુધી જવાબ માગ્યો

saumya singh

સંજય શર્મા.નવી દિલ્હીઃ સમલૈંગિક યુગલોને લગ્નને માન્યતા આપવાની માગણી કરતી અરજીઓ પર અરજદારોની દલીલોનો જવાબ આપતાં કેન્દ્ર સરકારે બીજા દિવસે કહ્યું હતું કે વ્યવહારિક, કાયદાકીય અને બાળક દત્તક, ભરણપોષણ, ડોમિસાઇલ સહિત આ મામલે અનેક અવરોધો છે. કેસની સુનાવણી કરી રહેલી CJIની આગેવાની હેઠળની પાંચ જજની બંધારણીય બેંચની સામે કેન્દ્ર સરકાર વતી સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાએ કહ્યું કે અરજદારની મૂળભૂત દલીલ એ છે કે જાતીય અભિગમ પસંદ કરવો યોગ્ય છે. CJIએ કહ્યું કે એવું નથી. તેઓ કહે છે કે તેમને જાતીય અભિગમનો અધિકાર મળવો જોઈએ. તેઓ કહે છે કે તે પસંદગીની બાબત નથી પરંતુ એક લક્ષણ અને સ્વભાવની છે. એસજીએ કહ્યું કે આ મુદ્દે બે મત છે. સૌથી ઉપર, તે પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. બીજું, તે કુદરતી પાત્ર છે. તો 5 વર્ષ પછીની પરિસ્થિતિની કલ્પના કરો.

સોલિસિટર જનરરલે દલીલમાં શું કહ્યું
અયોગ્ય ગણાતા આવા સંબંધોને માન્યતા આપવાની માગણી કરતી વખતે, વ્યક્તિએ કહેવું જોઈએ કે તે તેના અંગત અધિકારક્ષેત્રમાં આવું કરી રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં, તેને એમ કહીને પડકારી શકાય નહીં કે, તેના પર પ્રતિબંધ કેવી રીતે લાવી શકાય. શું આનો કોઈ ઉકેલ છે? CJIએ કહ્યું કે, ભવિષ્યમાં ઉભી થનારી સંભવિત પરિસ્થિતિનો આ તર્ક છે. તેમણે કહ્યું કે લગ્નના તમામ પાસાઓ અને પરિમાણોમાં જાતીય અભિગમ અને સ્વાયત્તતાનો ઉપયોગ કરી શકાતો નથી. એવી દલીલ કરી શકાતી નથી કે જાતીય અભિગમ એટલો મજબૂત છે કે અયોગ્યને પણ મંજૂરી આપી શકે છે. સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાએ દલીલ કરી હતી કે જો સમલૈંગિક યુગલના ભાગીદારોમાંથી એકનું મૃત્યુ થાય અને અન્ય ભાગીદાર પરિવારને દાવો કરે કે સંબંધમાં હું પુત્રવધૂ છું. આ સંબંધ કોણ નક્કી કરશે? શું એવી કોઈ કોર્ટ નથી કે જે આ અંગે નિર્ણય કરી શકે?

રાજસ્થાનમાં હિસ્ટ્રીશીટરને પકડવા ગયેલી પોલીસ પર ગ્રામજનોનો હુમલો, 6 પોલીસકર્મીઓ ઈજાગ્રસ્ત

જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલે પૂછ્યું કે શું એવું કહી શકાય કે આ તમામ જોગવાઈઓમાં સમલૈંગિક લગ્નોને સરળ બનાવવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે આ તમામ કાયદાઓમાં વ્યક્તિના જૈવિક સેક્સને ધ્યાનમાં લેવામાં આવ્યું છે? તુષાર મહેતાએ જવાબ આપ્યો કે તે વ્યવહારુ નહીં હોય. ધારો કે સમલિંગી દંપતીમાં એવું કહેવાય છે કે વારસો વિધવાને જશે. કેસ ટુ કેસના આધારે તે કરી શકાતું નથી. નિયમો અને નિયમોનો એક જ સમૂહ હશે. જો દત્તક લીધેલા બાળકની કસ્ટડી માતા પાસે જાય છે, તો તે માતા કોણ છે તે જોવાનું રહેશે! મા એ જ હશે જેને આપણે સમજીએ છીએ અને ધારાસભા પણ એ જ સમજી છે. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે બંધારણીય બેંચ સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટમાં 30 દિવસની નોટિસને પડકારતા કેસની સુનાવણી નહીં કરે. આ મામલો અલગ બેંચને મોકલવામાં આવશે. આ બાબત સામાજિક હોઈ શકે પણ બંધારણીય ન હોઈ શકે.

મહત્વના પ્રશ્નોનો
આ બાબતની અસરો માત્ર સમલૈંગિકોને જ નહીં પણ વિજાતીયને પણ લાગુ પડે છે. સેમ સેક્સ મેરેજ કેસની સુનાવણી દરમિયાન સીજેઆઈએ સવાલ ઉઠાવ્યો હતો કે જો કોઈ સમલૈંગિક દંપતી 25 લોકોને તેમના લગ્નમાં આમંત્રિત કરે છે, તો તેના પર પ્રતિબંધ મૂકવાની કાયદા હેઠળ કોઈ સત્તા નથી. સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાએ કહ્યું કે ભારતમાં એક છોકરીએ થોડા મહિના પહેલા જ લગ્ન કર્યા છે.
CJIએ ફરી પૂછ્યું – પરંતુ એક વાર તમે સાથે રહેવાના અધિકારને માન્યતા આપીને કહ્યું કે તમે કોઈ કાનૂની માન્યતા આપી શકતા નથી તે યોગ્ય રસ્તો નથી. જસ્ટિસ ભટ્ટે કહ્યું કે કલ્યાણકારી સમાજની આકાંક્ષા છે કે કોઈક પ્રકારની માન્યતા હોવી જોઈએ. આમાં રાજ્ય શું કરી શકે? તેની ભૂમિકા શું અને કેટલી હદે હશે? શું સમલૈંગિક યુગલો સંયુક્ત બેંક ખાતું ન ખોલાવી શકે?
એસજી તુષાર મહેતાએ કહ્યું કે આ બધી માનવીય સમસ્યાઓ છે અને અમે તેનાથી વાકેફ છીએ.
CJIએ કહ્યું કે અમે ઈચ્છીએ છીએ કે કેન્દ્ર સંબંધિત મંત્રાલયોની સંપૂર્ણ મદદ લઈને અમારી સમક્ષ વિગતવાર નિવેદન આપે. તમે તેમને ઓળખો કે નહીં, આ મુદ્દાઓ પર ધ્યાન આપવાની જરૂર છે.
મહેતાએ જણાવ્યું હતું કે સરકાર આ બાબતો અને સમાજ અને અન્ય સિસ્ટમો પર તેની અસરથી સંપૂર્ણપણે વાકેફ છે. અન્ય એક મુદ્દો ઉઠાવતા જસ્ટિસ ભટ્ટે કહ્યું કે આવકવેરાના પણ નિયમો હોય છે. લગ્ન પણ નથી, પણ અમુક લેવલ જરૂર છે. હા, જરૂર છે પણ લગ્ન જેવા સાથે રહેવા સિવાય અન્ય કોઈ મુદ્દા હોય તો તેનું નિરાકરણ આવી શકે છે.
CJIએ કહ્યું કે મને નથી લાગતું કે આ કોઈ મુદ્દો હશે. આખરે અમને સરકારની વ્યાપક સમજ જોઈએ છે. આ સમયે લોકશાહી શું હાંસલ કરી શકે છે તે અંગે અમે સભાન છીએ! સમલૈંગિક સંબંધમાં એક યુગલને જુઓ. હજુ પણ સાથે રહેવા પર કોઈ બાધ નથી. હવે શું સરકાર એવી પરિસ્થિતિ ઈચ્છે છે કે જ્યાં બાળકને સિંગલ પેરન્ટ ચાઈલ્ડ તરીકે ગણવામાં આવે? અમારે લગ્નમાં જવાની જરૂર નથી. શું ઘરમાં સાથે રહેનારાઓથી બાળકને ફાયદો ન થઈ શકે?
સુપ્રીમ કોર્ટે કેન્દ્ર સરકારને પૂછ્યું છે કે જો સમલૈંગિક યુગલોને લગ્નને કાયદાકીય માન્યતા આપવામાં ન આવે તો સરકાર તેમને શું લાભ આપી શકે છે. આ મામલે કેન્દ્ર સરકારને 3 મે સુધીમાં જવાબ આપવા કહ્યું છે.
સુપ્રીમ કોર્ટે કેન્દ્ર સરકારને પ્રશ્ન પૂછ્યો કે સમલૈંગિક યુગલોની સામાજિક જરૂરિયાતો જેવી કે બેંકિંગ, વીમો, પ્રવેશ વગેરે અંગે કેન્દ્રનું શું વલણ છે? કેન્દ્રે ગે યુગલો માટે કંઈક કરવું જોઈએ. કેન્દ્ર સરકારે અન્ય મંત્રાલયો સાથે પરામર્શ કરીને કોર્ટને જણાવવું જોઈએ કે શું કાયદાકીય માન્યતા વિના પણ સમલૈંગિક યુગલોના લગ્નને મંજૂરી આપી શકાય છે, કયા સામાજિક મુદ્દાઓને મંજૂરી આપી શકાય છે?

‘ખેલ મંત્રીએ 12 મિનિટ પણ વાત નથી કરી, બેઠકોમાં અમને ડરાવવામાં આવ્યા’, પહેલવાનોએ કર્યા ગંભીર આક્ષેપ

સુપ્રીમ કોર્ટે સરકાર પાસેથી 3 મે સુધીમાં જવાબ માંગ્યો છે
તુષાર મહેતાએ જણાવ્યું હતું કે સરકાર કાનૂની માન્યતા આપ્યા વિના તેઓ જે સમસ્યાઓનો સામનો કરી રહી છે તેમાંથી કેટલાકને ઉકેલવા માટે વિચારી શકે છે. જસ્ટિસ ભટ્ટે કહ્યું કે સામાજિક મુદ્દાઓ પર સરકાર, વિધાનસભા અને ન્યાયતંત્ર વચ્ચેનો તાલમેલ જૂનો છે. તેના પર સીજેઆઈએ કહ્યું કે વિશાખા મુદ્દે નિર્ણય નઝીર માટે જોવો જોઈએ. આ ઉત્તમ સમન્વયનું શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ છે. સોલિસિટર જનરલે કહ્યું કે પરંતુ આ એક વિશેષ વર્ગ અને વિશેષ મુદ્દા પર છે. તેના પર સીજેઆઈએ કહ્યું કે આ મુદ્દો વધુ જટિલ છે. જસ્ટિસ ભટ્ટે કહ્યું કે આ અરજીઓમાં ઉઠાવવામાં આવેલા મુદ્દા સિવાય કાયદામાં ફેરફારની ચર્ચા લિવ-ઈન રિલેશનશિપને માન્યતા સુધી પહોંચી છે. એટલે કે, તે પારિવારિક કાયદા સાથે સંબંધિત છે.

તેના પર જસ્ટિસ નરસિમ્હાએ વધુ સ્પષ્ટતા કરતા કહ્યું કે વર્તમાન સમયમાં જ્યારે આપણે કાયદાકીય માન્યતાની વાત કરીએ છીએ તો તેનો અર્થ લગ્નને માન્યતા આપવો છે. પરસ્પર સંબંધ અને ઓળખની માન્યતાને લગ્નની સમાન માન્યતા આપી શકાતી નથી. તેના પર સીજેઆઈએ કહ્યું કે લાંબા સમય સુધી સાથે રહેવું લગ્ન સમાન છે. હવે આપણી પેઢી સુધી લોકો લગ્ન કરાવતા રહ્યા પણ લગ્ન નોંધણીનું પ્રમાણપત્ર એટલે કે લગ્ન નોંધણીનું પ્રમાણપત્ર ક્યાં હતું. અમે અત્યારે વૈવાહિક અધિકારોનો મુદ્દો ઉઠાવી રહ્યા નથી. અમે સરકારના મંતવ્યો લઈ રહ્યા છીએ. તમે ખૂબ જ જોરદાર દલીલ કરી છે કે કોર્ટ વિધાનસભાના અધિકારક્ષેત્રમાં હસ્તક્ષેપ કરી શકે નહીં. પરંતુ લાંબા સમયથી સાથે રહેતા લોકોના અધિકારોનું રક્ષણ કરવા સરકાર શું કરવા જઈ રહી છે?

તમારા વ્હોટ્સએપ પર વધારે સમાચારો અને બ્રેકિંગ ન્યૂઝ મેળવવા માટે ક્લિક કરો…