Lok Sabha Elections 2024: ચૂંટણી પરિણામ પહેલા કેવી રીતે તૈયાર થાય છે Exit Poll, જાણો A to Z

Exit Poll શું છે?

Exit Poll એ ચૂંટણી સર્વેક્ષણનો એક પ્રકાર છે જે મતદાનના દિવસે હાથ ધરવામાં આવે છે. જેમાં વોટ આપવા નીકળેલા મતદારોને પૂછવામાં આવે છે કે તેમણે કઇ પાર્ટી કે ઉમેદવારને મત આપ્યો છે. આ રીતે મેળવેલા ડેટાનું વિશ્લેષણ કરીને અંદાજ લગાવવામાં આવે છે કે ચૂંટણીના પરિણામો શું આવશે. ભારતમાં, ચૂંટણી પંચે મતદાનના દિવસે એક્ઝિટ પોલના પરિણામોના પ્રસારણ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. જો કે, મતદાન પછી પ્રસારિત થતા એક્ઝિટ પોલ પર આ પ્રતિબંધ લાગુ પડતો નથી.

Exit Poll ક્યારે હાથ ધરવામાં આવે છે?

મતદાન કર્યા બાદ મતદારોને મતદાન મથકોની બહાર પૂછવામાં આવે છે કે તેમણે કયા પક્ષ કે ઉમેદવારને મત આપ્યો છે. આ રીતે મેળવેલા ડેટાનું વિશ્લેષણ કરીને અંદાજ લગાવવામાં આવે છે કે ચૂંટણીના પરિણામો શું આવશે. ઉદાહરણ તરીકે, જો ચૂંટણીમાં બે તબક્કા હોય, તો એક્ઝિટ પોલ સામાન્ય રીતે બીજા તબક્કા પછી જાહેર કરવામાં આવે છે. જો કે, કેટલાક કિસ્સાઓમાં, પ્રથમ તબક્કાના મતદાન પછી પણ એક્ઝિટ પોલ જાહેર થઈ શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો ચૂંટણીમાં બે તબક્કા હોય અને પ્રથમ તબક્કામાં મતદાન ખૂબ જ ઓછું હોય, તો એક્ઝિટ પોલના પરિણામો બીજા તબક્કાના પરિણામોની આગાહી કરવામાં મદદ કરી શકે છે.

પ્રથમ Exit Poll ક્યાં અને ક્યારે હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો?

પ્રથમ એક્ઝિટ પોલ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં 1936 માં હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો. જ્યોર્જ ગેલપ અને ક્લાઉડ રોબિન્સને ન્યૂયોર્ક સિટીમાં એક ચૂંટણી સર્વે હાથ ધર્યો હતો, જેમાં મતદારોને પૂછવામાં આવ્યું હતું કે તેઓ કયા પ્રમુખપદના ઉમેદવારને મત આપે છે. આ રીતે મેળવેલા ડેટાનું વિશ્લેષણ કરીને એવી આગાહી કરવામાં આવી હતી. પરંતુ એક્ઝિટ પોલના પરિણામોએ ચૂંટણીના પરિણામોને પ્રભાવિત કર્યા હતા. ત્યારબાદ, એક્ઝિટ પોલ અન્ય દેશોમાં પણ લોકપ્રિય બન્યા. 1937માં બ્રિટનમાં પ્રથમ એક્ઝિટ પોલ હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો. 1938 માં, પ્રથમ એક્ઝિટ પોલ ફ્રાન્સમાં હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો.

ભારતમાં પ્રથમ Exit Poll ક્યારે હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો?

ભારતમાં એક્ઝિટ પોલની શરૂઆત 1996માં થઈ હતી. સેન્ટર ફોર ધ સ્ટડી ઓફ ડેવલપિંગ સોસાયટીઝ (CSDS) દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. આ એક્ઝિટ પોલમાં ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) લોકસભા ચૂંટણી જીતશે તેવો અંદાજ હતો. ભાજપે ખરેખર ચૂંટણી જીતી હતી, પરંતુ એક્ઝિટ પોલના પરિણામોએ ચૂંટણીના પરિણામોને પ્રભાવિત કર્યા હતા. આ પછી ભારતમાં એક્ઝિટ પોલનો ટ્રેન્ડ વધ્યો. 1998માં પહેલીવાર ખાનગી ન્યૂઝ ચેનલે એક્ઝિટ પોલનું પ્રસારણ કર્યું હતું. આજકાલ, ભારતમાં ઘણા એક્ઝિટ પોલ છે, જે વિવિધ એજન્સીઓ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવે છે.

Lok Sabha Result: 4 જૂન પહેલા સટ્ટાબજારે ભાજપને કેટલી સીટ આવવાનું અનુમાન આપ્યું? આંકડો જાણીને ચોંકશો

ઓપિનિયન પોલથી Exit Poll કેટલો અલગ છે?

મતદાનના દિવસે એક્ઝિટ પોલ લેવામાં આવે છે. જે મતદારો મતદાન કરવા માટે બહાર આવે છે તેમને પૂછવામાં આવે છે કે તેઓએ કયા પક્ષ કે ઉમેદવારને મત આપ્યો છે. આ રીતે મેળવેલા ડેટાનું વિશ્લેષણ કરીને અંદાજ લગાવવામાં આવે છે કે ચૂંટણીના પરિણામો શું આવશે. ચૂંટણી પહેલા ઓપિનિયન પોલ કરવામાં આવે છે. આમાં તમામ લોકોને સામેલ કરી શકાય છે, પછી ભલે તે મતદાર હોય કે ન હોય. આમાં સામાન્ય રીતે પૂછવામાં આવે છે કે લોકો કઈ પાર્ટી અથવા ઉમેદવારને મત આપવાનું વિચારી રહ્યા છે. એક્ઝિટ પોલ અને ઓપિનિયન પોલ બંને ઉપયોગી સાધનો હોઈ શકે છે, પરંતુ તેમની પણ મર્યાદાઓ છે. એક્ઝિટ પોલ હંમેશા સચોટ હોતા નથી, કારણ કે મતદાતા મતદાન કર્યા પછી તેમના મંતવ્યો બદલી શકે છે. ઓપિનિયન પોલ પણ હંમેશા સચોટ હોતા નથી, કારણ કે ચૂંટણી પહેલા મતદારો તેમના મંતવ્યો બદલી શકે છે.

Exit Pollના નિયમો શું છે?

ભારતમાં ચૂંટણી પંચે એક્ઝિટ પોલને લઈને કેટલાક નિયમો બનાવ્યા છે. આ નિયમોનો હેતુ મતદારોને છેતરપિંડી કરતા અટકાવવાનો છે અથવા મતદાનના દિવસે એક્ઝિટ પોલના પરિણામો પ્રસારિત કરી શકાતા નથી, સર્વે-એજન્સીની પરવાનગી લેવી આવશ્યક છે. ચૂંટણી પંચ તરફથી - એક્ઝિટ પોલના પરિણામોનો પ્રસાર કરતી વખતે, સર્વેક્ષણ એજન્સીએ સ્પષ્ટપણે જણાવવું જોઈએ કે આ પરિણામો માત્ર એક અંદાજ છે.

ભારતમાં Exit Poll કેટલો સચોટ છે?

ભારતમાં એક્ઝિટ પોલની ચોકસાઈની ટકાવારી સામાન્ય રીતે 80% થી 90% ની વચ્ચે હોય છે. જો કે, કેટલાક કિસ્સાઓમાં, એક્ઝિટ પોલ બહુ સચોટ હોતા નથી. ઉદાહરણ તરીકે, 2014ની લોકસભા ચૂંટણીમાં, એક્ઝિટ પોલ્સે આગાહી કરી હતી કે ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) 280 થી 300 બેઠકો જીતશે. જો કે ભાજપે વાસ્તવમાં 282 સીટો જીતી હતી. એક્ઝિટ પોલ એક ઉપયોગી સાધન બની શકે છે, પરંતુ એ નોંધવું અગત્યનું છે કે એક્ઝિટ પોલ હંમેશા ચોક્કસ હોતા નથી.

ચૂંટણીમાં Exit Poll પર માર્ગદર્શિકા કોણ બહાર પાડે છે?

ચૂંટણી પંચ સમયાંતરે એક્ઝિટ પોલ અંગે માર્ગદર્શિકા બહાર પાડે છે. આ માર્ગદર્શિકા એક્ઝિટ પોલની પદ્ધતિઓ અને ધોરણો સૂચવે છે. એક્ઝિટ પોલને લઈને કેટલાક વિવાદો છે. કેટલાક લોકો માને છે કે એક્ઝિટ પોલ મતદારોને તેમના ચૂંટણી નિર્ણય લેવામાં પ્રભાવિત કરી શકે છે. અન્ય લોકો માને છે કે એક્ઝિટ પોલ ચૂંટણી પ્રક્રિયાના લોકતાંત્રિક મૂલ્યોનો વિરોધાભાસ કરે છે.

Which media houses are conducting Exit Polls?

ભારતમાં, કેટલીક અગ્રણી એજન્સીઓ અને મીડિયા હાઉસ ચૂંટણી દરમિયાન એક્ઝિટ પોલનું સંચાલન કરે છે અને પ્રકાશિત કરે છે. કેટલાક મુખ્યમાં શામેલ છે:

• Axis My India
• CVoter
• India Today-Axis
• ABP News-CVoter
• Times Now
• News18-IPSOS
• Republic TV-Jan Ki Baat
• Today's Chanakya