અમેરિકાએ ચીનનો એવો ખેલ કરી નાખ્યો કે, નાના દેશોને પોતાની જાળમાં નહી ફસાવી શકે

નવી દિલ્હી : અમેરિકી સેનેટે ચીનને આર્થિક ઝટકો આપ્યો છે. અમેરિકાએ ચીન પાસેથી ‘વિકાસશીલ દેશ’નો દરજ્જો દૂર કરવા માટે કાયદો પસાર કર્યો છે. યુએસ સેનેટનું માનવું છે કે, વિકાસશીલ દેશોને મળતી તમામ છૂટ હવે ચીનને આપી શકાય નહીં. અમેરિકા (USA)એ ચીનને આર્થિક મોરચે જોરદાર ઝટકો આપ્યો છે. યુએસ સેનેટે એક નવા કાયદાને મંજૂરી આપી છે, જેના હેઠળ અમેરિકા હવે ચીનને વિકાસશીલ દેશનો દરજ્જો નહીં આપે. અમેરિકાના આ પગલાની ચીન પર ભારે અસર પડશે. ચીન હવે વિશ્વ બેંક અને અન્ય નાણાકીય સંસ્થાઓ પાસેથી સરળતાથી અને ઓછા વ્યાજ દરે લોન મેળવી શકશે નહીં. વિકાસશીલ દેશ હોવાના કારણે ચીનને સસ્તી લોન સરળતાથી મળતી હતી. પરંતુ ત્યારપછી ચીન મોંઘી લોન આપીને વિશ્વના ગરીબ દેશોને પોતાના દેવાની જાળમાં ફસાવતું હતું.

વિકસિત અર્થવ્યવસ્થાની સ્થિતિ યુએસ સેનેટમાંથી કાયદાને મંજૂરી મળ્યા બાદ હવે યુએસ સેક્રેટરી ઓફ સ્ટેટ એન્ટની બ્લિંકન બહુપક્ષીય સંસ્થાઓ બનાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. વર્લ્ડ ટ્રેડ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ડબ્લ્યુટીઓ) (બહુપક્ષીય સંસ્થાઓ)ની જેમ ચીનના અર્થતંત્રને ‘વિકસિત અર્થતંત્ર’નો દરજ્જો આપવા માટે તૈયારી કરવી પડશે. અમેરિકી સેનેટની ફોરેન રિલેશન કમિટીની પહેલ પર ચીન પાસેથી તેનો વિકાસશીલ દેશનો દરજ્જો છીનવી લેવામાં આવ્યો છે.

ચીન અમેરિકાના આ પગલાને એશિયન દેશના વિકાસને દબાવવાના ષડયંત્ર તરીકે જોઈ રહ્યું છે. દરજ્જો કેમ છીનવી લેવામાં આવ્યો? ચીનની અર્થવ્યવસ્થા 20 ટ્રિલિયન ડોલરની છે અને તેણે વિશ્વના ઘણા દેશોમાં અબજો ડોલરનું રોકાણ કર્યું છે. જેના કારણે હવે ચીનને વિકાસશીલ દેશોની તમામ છૂટ નહીં મળે. કારણ કે ચીન વિકાસશીલ દેશના દરજ્જાનો દુરુપયોગ કરી રહ્યું હતું.ચીને ગરીબ દેશોને દેવાની જાળમાં ફસાવ્યા હતા.ચીને જે સસ્તી લોન મેળવી હતી તેનો ઉપયોગ ‘બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનિશિયેટિવ’માં કરવામાં આવ્યો હતો. સાથે જ તેમણે ગરીબ દેશોને મોંઘા દરે લોન આપી. જેના કારણે તે દેશો દેવાની જાળમાં ફસાયા. આ પછી ચીન તેમની જમીનો અને સંસ્થાઓ પર કબજો જમાવી રહ્યું છે.

જો અમેરિકા આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓને સમજાવે છે કે ચીન હવે વિકાસશીલ અર્થવ્યવસ્થા નથી રહી તો રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગની સરકાર માટે તે મોટો ફટકો હશે. કારણ કે કોવિડ બાદ ચીનની અર્થવ્યવસ્થા મુશ્કેલ સ્થિતિમાં છે અને તેની ગતિ ઘણી ધીમી છે. હવે અમેરિકાના આ પગલાથી તેની અર્થવ્યવસ્થાની ગતિ વધુ ધીમી પડી શકે છે. ચીને આર્થિક માળખું બરબાદ કર્યું, સસ્તી લોન ઉપરાંત વિકાસશીલ દેશોને આંતરરાષ્ટ્રીય વેપારમાં પણ ફાયદો મળે છે. વિશ્વ બેંક દર વર્ષે વિકાસશીલ દેશોને અબજો ડોલરની લોન આપે છે. યુએસ ડિફેન્સ ડિપાર્ટમેન્ટના અધિકારી પેટ્રિક ક્રોનિને એપ્રિલમાં એક ઈન્ટરવ્યુ દરમિયાન કહ્યું હતું કે ચીન ખૂબ જ ચાલાક છે. વિકાસશીલ દેશના દરજ્જાનો ફાયદો ઉઠાવીને તેણે વિશ્વના આર્થિક માળખાને બરબાદ કરી નાખ્યું છે અને ગરીબ દેશોને દેવાની જાળમાં ફસાવ્યા છે.

વિકસિત દેશનો અર્થ શું છે?વિકસિત દેશમાં અદ્યતન ઔદ્યોગિકીકરણ, ઉચ્ચ સ્તરની આર્થિક સમૃદ્ધિ, બહેતર ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને તકનીકી પ્રગતિ તેમજ નાગરિકોનું ઉચ્ચ જીવનધોરણ છે. આવા દેશોમાં સામાન્ય રીતે સુસ્થાપિત ઉદ્યોગો, મજબૂત સંસ્થાઓ અને વ્યાપક સામાજિક કલ્યાણ પ્રણાલીઓ તેમજ ઉચ્ચ સાક્ષરતા દર અને ગુણવત્તાયુક્ત આરોગ્યસંભાળ હોય છે. ભારતના સંદર્ભમાં જોઈએ તો તે વિકાસશીલ દેશ છે. ચીનની સરખામણીએ ભારતનું અર્થતંત્ર નાનું છે. તેથી જ ભારતને વિકાસશીલ દેશનો દરજ્જો મળ્યો છે. ભારતની જીડીપી 3.75 ટ્રિલિયન ડોલર છે.