રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ: અમેરિકામાંથી ત્રણ બોમ્બ ગુમ, એજન્સીઓને કોઇ સુરાગ નહી

નવી દિલ્હી : અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેનની યુક્રેનની મુલાકાતથી રશિયા-અમેરિકા વચ્ચેનો તણાવ વધુ ઘેરો બનવા લાગ્યો છે. રશિયાએ અમેરિકા સાથેની પરમાણુ સંધિ તોડી હતી. આ સાથે ફરી એકવાર પરમાણુ સ્પર્ધા શરૂ થઈ શકે છે. જો કે કોઈપણ દેશનો પરમાણુ ભંડાર ભારે સુરક્ષા હેઠળ રહે છે, પરંતુ તેમ છતાં ઘણા બોમ્બ ગુમ થઈ ગયા હતા.

અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ બિડેન હાલમાં જ કિવ પહોંચ્યા હતા
અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ બિડેન તાજેતરમાં કિવ પહોંચ્યા હતા. આવા શક્તિશાળી દેશ માટે યુદ્ધ પ્રભાવિત દેશ સુધી પહોંચવું એ સામાન્ય વાત નથી. સ્વાભાવિક છે કે, આ પછી રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધમાં ભારે ઉથલપાથલ થઈ શકે છે. આનાથી ગુસ્સે થઈને રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિને અમેરિકા સાથેનો પોતાનો પરમાણુ કરાર સ્થગિત કરી દીધો હતો. વર્ષ 2010માં ન્યૂ સ્ટાર્ટ ન્યુક્લિયર ટ્રીટી નામની આ સંધિનો હેતુ બે મોટા દેશો વચ્ચે પરમાણુ હથિયારની સ્પર્ધાને રોકવાનો હતો.

હાલમાં અમેરિકા-રશિયા વચ્ચે હાલમાં એક જ અણુ સંધી હતી
આ પહેલા પણ ઘણી સંધિઓ કરવામાં આવી હતી અને તોડી નાખવામાં આવી હતી. તેથી વર્તમાન સમયમાં આ એકમાત્ર સંધિ હતી. જે રશિયા-અમેરિકાને વધુ શસ્ત્રો બનાવવાથી રોકી શકે છે. હાલ માટે આ પણ મુલતવી રાખવામાં આવ્યું છે. પરમાણુ શસ્ત્રો ક્યાં અને કેવી રીતે રાખવામાં આવે છે? જેટલા ખતરનાક પરમાણુ શસ્ત્રો પોતાનામાં છે, તેટલો જ તેના સંગ્રહનો ઇતિહાસ વધુ રહસ્યમય છે. મોટાભાગના દેશો માટે, આ તેમની સૌથી મોટી લશ્કરી તાકાત છે. આ જ કારણ છે કે જ્યારે કોઈ દેશ પોતાને પરમાણુ શક્તિ ગણાવે છે, ત્યારે બાકીના દેશો તેની સાથે સાવધાનીપૂર્વક વાત કરવાનું શરૂ કરે છે. આવા અમૂલ્ય અને ખતરનાક ખજાનાનું રક્ષણ પણ નિશ્ચિત છે.

અમેરિકાના તમામ પરમાણુ હથિયારો પાંચ રાજ્યના સમુદ્રની અંદર છે
અમેરિકાની વાત કરીએ તો તેણે તેના મોટાભાગના પરમાણુ હથિયારોને પાંચ રાજ્યોમાં સબમરીનની અંદર 80 ફૂટ ઊંડે રાખ્યા છે. બાકીના હથિયારો એરફોર્સ બેઝમાં વેપન સ્ટોરેજ એન્ડ સિક્યોરિટી સિસ્ટમ હેઠળ આવા રૂમમાં રાખવામાં આવ્યા છે, જ્યાં સુધી પહોંચવું લગભગ અશક્ય છે. તેમાં સૈન્ય સુરક્ષાની સાથે તકનીકી સુરક્ષા પણ છે. તિજોરીને ઍક્સેસ કરવા માટે પાસવર્ડના ઘણા ચક્ર છે. જેને તોડી શકાતા નથી. ખોવાયેલા પરમાણુ બોમ્બની શોધ લાંબા સમય સુધી ચાલી. શીત યુદ્ધ દરમિયાન વધતા પરમાણુ અકસ્માતો છતાં પરમાણુ શસ્ત્રો અદ્રશ્ય થતા રહ્યા. બીજા વિશ્વ યુદ્ધ પછી, શીત યુદ્ધ દરમિયાન, પરમાણુ હથિયારો સંબંધિત અકસ્માતો સતત વધ્યા. તેને એક નામ પણ આપવામાં આવ્યું હતું.

હથિયારનું આકસ્મિક લોન્ચિંગ અને તેનાથી થતા નુકસાન
આ ઘટનાઓને તૂટેલા તીરો (બ્રોકન એરો) કહેવામાં આવે છે. અત્યાર સુધીમાં તૂટેલા તીરની (બ્રોકન એરો) કુલ 32 ઘટનાઓ બની છે. આમાં હથિયારનું આકસ્મિક લોન્ચિંગ અને તેનું નુકસાન પણ સામેલ છે. પચાસના દાયકાથી, 6 પરમાણુ શસ્ત્રો ગાયબ થઈ ગયા છે, જેમાંથી 3 હજુ સુધી શોધી શક્યા નથી. તે ક્યારે અને ક્યારે ખોવાઈ ગયો? 5 ફેબ્રુઆરી 1958 ના રોજ જ્યોર્જિયાના ટીબી આઈલેન્ડ પર ડ્રોપ કરાયેલ માર્ક 15 થર્મોન્યુક્લિયર બોમ્બ આજ સુધી મળી શક્યો નથી. વિમાનનું વજન ઓછું કરવા માટે તેને છોડવામાં આવ્યું હતું જેથી વિમાન સુરક્ષિત રીતે ઉતરી શકે.

સર્ચ ઓપરેશન પુર્ણ કરીને ખોવાયેલા હોય તેવું જાહેર કરાયું
નીચે ઉતાર્યા બાદ શોધખોળ કરવામાં આવી તો હથિયાર ગાયબ હતું. તેની શોધમાં અનેક ગુપ્ત મિશન ચાલ્યા. તરંગોને પકડી શકાય તે માટે પાણીની અંદર સોનાર ઉપકરણની પણ મદદ લેવામાં આવી હતી, પરંતુ બોમ્બ ક્યાંય મળી શક્યો ન હતો. છેવટે, સર્ચ ઓપરેશનને સમાપ્ત કરીને, તે ખોવાઈ ગયો હોવાનું માનવામાં આવતું હતું. જાપાનના દરિયાકાંઠે ખોવાયેલો બોમ્બ ડિસેમ્બર 1965માં જાપાનના દરિયાકાંઠે છોડવામાં આવેલો થર્મોન્યુક્લિયર બોમ્બ શોધી શકાયો ન હતો. આ સક્રિય બોમ્બ પરિવહન દરમિયાન દરિયામાં પડ્યો હતો.

જાપાન અકસ્માત બાદ અમેરિકી સરકારમાં ભારે હોબાળો
અમેરિકન નેવીના અધિકારી લેફ્ટનન્ટ ડગ્લાસ વેબસ્ટર પણ તેમની સાથે ગાયબ થઈ ગયા હતા. જમીન પર માત્ર તેનું હેલ્મેટ જ મળી શકે છે. તેમજ, 22 મે 1968ના રોજ ગ્રીનલેન્ડના થુલે એરબેઝ પર છોડવામાં આવેલ B28FI થર્મોન્યુક્લિયર બોમ્બ શોધી શકાયો નથી. જાપાનમાં થયેલા અકસ્માત બાદ અમેરિકી સરકારની અંદર ભારે હંગામો મચી ગયો હતો. બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં જાપાન પર ઝીંકાયેલા બોમ્બથી દરેક લોકો નર્વસ હતા.

લાંબા સમય સુધી સર્ચ ઓપરેશન હાથ ધરવામાં આવ્યું
આ ડરને કારણે લાંબા સમય સુધી સર્ચ ઓપરેશન પણ ચાલ્યું હતું. ઘણા આંતરરાષ્ટ્રીય અહેવાલો કહે છે કે, આના માટે ઘણા પૈસા ખર્ચવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ કોઈ વિશ્વસનીય ડેટા ક્યાંય ઉપલબ્ધ નથી. અમેરિકા સહિત ઘણા દેશો સબમરીનમાં પરમાણુ હથિયારો સુરક્ષિત રીતે રાખે છે. સિમ્બોલિક ફોટો પરમાણુ બોમ્બ કેવી રીતે ખોવાઈ જાય છે? ઘણી વખત આ શસ્ત્રો કાં તો ભૂલથી પડી જાય છે. અથવા તેમને ઈમરજન્સીમાં મુકવામાં આવે છે. અનુમાન છે કે આજે પણ તેઓ ક્યાંક કાદવ, દરિયામાં કે ક્યાંક ખેતરમાં દટાયેલા હશે. તે ક્યારેય કોઈ રીતે વિસ્ફોટ ન થાય તેવો પણ સતત ભય રહે છે. આ જ કારણ છે કે સરકારે લાંબા સમય સુધી તેના વિશે ગુપ્તતા જાળવીને વ્યાપક સંશોધન કર્યું હતું.

ગુપ્તચર એજન્સીઓ વર્ષોથી અણુ બોમ્બ વાપરે છે
સેના સહિત તમામ ગુપ્તચર એજન્સીઓ સામેલ હતી પરંતુ હથિયારો ક્યાં ગયા તે શોધી શક્યા નથી. પરમાણુ ઉર્જા અંગેની સંયુક્ત સમિતિના સંશોધન દરમિયાન વારંવાર થતા પરમાણુ દુર્ઘટનાઓ વિશે જાણવા મળ્યું, ત્યારબાદ સરકારે સ્વીકાર્યું કે ત્રણ પરમાણુ બોમ્બ પણ ગાયબ થઈ ગયા છે. ત્યારે પણ જનતાને આ અંગે કોઈ સુરાગ નથી મળી શક્યો. ઘણા સમય પછી અમેરિકાના સંરક્ષણ વિભાગ દ્વારા આ પરમાણુ બોમ્બ વિશે માહિતી જાહેર કરવામાં આવી હતી. શું યુક્રેન પાસે પણ પરમાણુ શક્તિ છે?રસ્તામાં, ચાલો એક વાર એ પણ જાણીએ કે રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ કે, જેમાં પરમાણુ યુદ્ધની સંભાવના છે, યુક્રેન પાસે પણ કઈ પરમાણુ શક્તિ છે? જો હોય તો કેટલું? યુક્રેનની લશ્કરી તિજોરીમાં કોઈ અલગ પરમાણુ શસ્ત્રો નથી, પરંતુ તેઓ તેને રશિયા પાસેથી વારસામાં મળ્યા છે. નેવુંના દાયકામાં સોવિયેત યુનિયનથી અલગ થઈને સ્વતંત્ર થયેલા યુક્રેનને તે તમામ અનામત મળી ગઈ, જે તેના વિસ્તારમાં બની રહી હતી. તેના કારણે યુક્રેનને કોઈ નાનો ખજાનો ન મળ્યો, પરંતુ પરમાણુ શક્તિ તરીકે તે એક બની ગયું. વિશ્વની સૌથી મોટી પરમાણુ શક્તિ.

બંન્ને દેશો સતત પોતાની પરમાણુ શક્તિ વધારતા રહે છે
ત્રીજો સૌથી મોટો દેશ બન્યો. જોકે આ નેવુંના દાયકાની વાત છે. ત્યારથી, ઘણા દેશોએ ગુપ્ત રીતે તેમની પરમાણુ શક્તિમાં વધારો કર્યો. ઉત્તર કોરિયા વિશે પણ એવું કહેવામાં આવે છે કે, નાનો હોવા છતાં તે દેશ પરમાણુ શક્તિની દ્રષ્ટિએ ખૂબ શક્તિશાળી હશે.