જાણો કેટલા વાઘ છે ભારતમાં, શું છે આ ઓપરેશન ટાઇગર

નવી દિલ્હી: વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ વાઘનો નવો આંકડો જાહેર કર્યો છે. આ નવા આંકડા મુજબ વર્ષ 2022માં દેશમાં વાઘની સંખ્યા વધીને 3167 થઈ ગઈ છે. અગાઉ આ આંકડો 2967 હતો. આ રીતે દેશમાં વાઘની સંખ્યામાં 200નો વધારો થયો છે. પ્રોજેક્ટ ટાઇગરના 50 વર્ષ પૂરા થવા પર વડાપ્રધાન મોદીએ ઇન્ટરનેશનલ બિગ કેટ્સ એલાયન્સ (IBCA)ની શરૂઆત કરી. વડાપ્રધાને આ પ્રસંગે એક સ્મારક સિક્કો પણ બહાર પાડ્યો હતો. કાર્યક્રમ દરમિયાન કેન્દ્રીય વન અને પર્યાવરણ મંત્રી ભૂપેન્દ્ર યાદવે જણાવ્યું હતું કે દેશમાં વાઘના સંરક્ષણની શરૂઆત વર્ષ 1973માં નવ વાઘ અનામત વિસ્તારોથી થઈ હતી. આજે તેમની સંખ્યા 53 વાઘ અનામત પર પહોંચી ગઈ છે. આમાંથી 23 ટાઈગર રિઝર્વને આંતરરાષ્ટ્રીય માન્યતા મળી છે.

કાર્યક્રમ દરમિયાન વડાપ્રધાન મોદીએ કહ્યું કે ‘પ્રોજેક્ટ ટાઈગરે દેશમાં વાઘના સંરક્ષણ અને તેની સુરક્ષામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે. પ્રકૃતિનું રક્ષણ એ ભારતીય સંસ્કૃતિનો એક ભાગ છે. પ્રોજેક્ટ ટાઈગરની સફળતા માત્ર ભારત માટે જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વ માટે ગર્વની વાત છે. ભારતે આઝાદીના 75 વર્ષ પૂર્ણ કર્યા છે અને તે જ સમયે વિશ્વના 75 ટકા વાઘ ભારતમાં વસે છે.

વિશ્વમાં સૌથી વધુ એશિયન હાથીઓ ભારતમાં
વડાપ્રધાન મોદીએ કહ્યું કે ‘આપણે એક મહત્વપૂર્ણ સમયના સાક્ષી છીએ, જ્યારે પ્રોજેક્ટ ટાઈગર 50 વર્ષ પૂરા કરી રહ્યો છે. ભારતે વાઘને માત્ર બચાવ્યા જ નહીં પરંતુ તેમને એક ઇકોસિસ્ટમ પણ આપી જેમાંથી તેઓ વિકાસ કરી શકે. આપણી પાસે વિશ્વના કુલ જમીન વિસ્તારના માત્ર 2.4 ટકા છે પરંતુ વૈશ્વિક વિવિધતામાં આપણો હિસ્સો 8 ટકા છે. ભારતમાં દાયકાઓ પહેલા ચિત્તા લુપ્ત થઈ ગયા હતા પરંતુ અમે દક્ષિણ આફ્રિકા અને નામીબિયામાંથી ચિત્તા લાવ્યા હતા અને અમે એક દેશમાંથી બીજા દેશમાં ચિત્તા લાવવામાં સફળ રહ્યા છીએ. વડાપ્રધાને કહ્યું કે આપણા દેશમાં લગભગ 30 હજાર હાથીઓ છે અને વિશ્વમાં સૌથી વધુ એશિયન હાથીઓ ભારતમાં છે.

પ્રોજેક્ટ ટાઇગર શું છે?
વાઘની ઘટતી જતી વસ્તીના રક્ષણ માટે ભારતમાં 1 એપ્રિલ 1973ના રોજ પ્રોજેક્ટ ટાઇગર શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. શરૂઆતમાં, 18,278 ચોરસ કિલોમીટરમાં ફેલાયેલા 9 વાઘ અનામતનો આ યોજનામાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. છેલ્લા 50 વર્ષમાં આ યોજનાનો વિસ્તાર થયો છે અને આજે તેમની સંખ્યા વધીને 53 થઈ ગઈ છે. આ 53 વાઘ અનામત 75,500 ચોરસ કિલોમીટરમાં ફેલાયેલા છે. કૈલાશ સાંખલા ઈન્દિરા ગાંધી સરકારમાં શરૂ થયેલા પ્રોજેક્ટ ટાઈગરના પહેલા ડિરેક્ટર હતા. કૈલાશને ‘ધ ટાઈગર મેન ઓફ ઈન્ડિયા’ પણ કહેવામાં આવે છે. વાઘ પ્રત્યેનું તેમનું સમર્પણ જોઈને તેમને પ્રોજેક્ટ ટાઈગરના પ્રથમ ડિરેક્ટર બનાવવામાં આવ્યા.

એસસીને વાઘની સંખ્યા જણાવવામાં આવી હતી
અગાઉ જાન્યુઆરી 2023માં કેન્દ્ર સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટને કહ્યું હતું કે દેશના 53 વાઘ અનામતમાં 2,967 વાઘ છે. આ આંકડો 2018ના રિપોર્ટને ટાંકીને આપવામાં આવ્યો છે. કોર્ટ 2017ની એક અરજી પર સુનાવણી કરી રહી હતી જેમાં ભયંકર વાઘના રક્ષણની માંગ કરવામાં આવી હતી.