જમ્મુ-કાશ્મીર, લદ્દાખમાં જવાનોની ધરપકડ નહીં થાય! રણબીર પીનલ કોડમાં આ રક્ષણ ન હતું

નવી દિલ્હી : કેન્દ્ર સરકારે જમ્મુ-કાશ્મીર અને લદ્દાખમાં ‘આર્મ્ડ ફોર્સ ઑફ ધ યુનિયન ઑફ ઈન્ડિયા’ના જવાનોને ધરપકડથી રક્ષણ પૂરું પાડ્યું છે. કેન્દ્ર સરકારે જમ્મુ-કાશ્મીર અને લદ્દાખમાં ‘આર્મ્ડ ફોર્સિસ ઑફ ધ યુનિયન ઑફ ઈન્ડિયા’ની સ્થાપના કરી છે. જવાનોને ધરપકડથી રક્ષણ આપવામાં આવ્યું છે. આ આદેશ કેન્દ્રીય અર્ધલશ્કરી દળોને પણ લાગુ પડે છે. રાજ્યમાં કલમ 370 નાબૂદ થયા બાદ આ સુરક્ષાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. હવે કેન્દ્ર સરકારની સંમતિ વિના કોઈપણ જવાનની ધરપકડ કરી શકાશે નહીં.

જવાનો વિરુદ્ધ સ્થાનિક સ્તરે થતી હતી કાર્યવાહી
ત્રણ વર્ષ પહેલા સુધી રાજ્યમાં ‘રણબીર પીનલ કોડ 1989’ લાગુ હતો. આ કારણે ક્રિમિનલ પ્રોસિજર કોડની કલમ 45 હેઠળ ‘સશસ્ત્ર દળોના સભ્યો ધરપકડથી સુરક્ષિત ન હતા. કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રાલયે જમ્મુ અને કાશ્મીરના કાયદા, ન્યાય અને સંસદીય બાબતોના વિભાગ સાથે ચર્ચા કર્યા બાદ આ પ્રસ્તાવને મંજૂરી આપી દીધી છે. ગૃહ મંત્રાલયે ભારત સરકારના કાયદા અને ન્યાય મંત્રાલયનો પણ સંપર્ક કર્યો છે. CRPF હેડક્વાર્ટર અને અન્ય દળોએ આ આદેશ જારી કર્યો છે. જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં કલમ 370 નાબૂદ કરતા પહેલા ગૃહ મંત્રાલયમાં ‘રણબીર પીનલ કોડ 1989’ના મુદ્દે મંથન થયું હતું. લાગુ પડતું હતું. જેના કારણે કેન્દ્ર સરકારના ઘણા કાયદાઓ ત્યાં લાગુ થઈ શક્યા નથી. 2019 માં જ્યારે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાંથી કલમ-370 નાબૂદ કરવામાં આવી હતી, ત્યારે ફરજની લાઇનમાં બનેલી કોઈપણ ઘટનામાં સશસ્ત્ર દળોના જવાનોને ધરપકડમાંથી મુક્તિ આપવાનો માર્ગ મોકળો થયો હતો.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રાલયમાં લાંબા સમયથી હતી ચર્ચા
કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રાલયમાં આ વિષય પર ઘણી ચર્ચા થઈ છે. જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં આવા ઘણા કિસ્સાઓ સામે આવ્યા છે. જેમાં સશસ્ત્ર દળોના જવાનોએ અસ્વસ્થ પરિસ્થિતિનો સામનો કરવો પડ્યો છે. સ્થાનિક વહીવટીતંત્ર અને પોલીસ સાથે તંગદીલી સર્જાઈ છે. જવાનોની અટકાયત જેવી ઘટનાઓ બની છે. આવા ગંભીર મામલાઓમાં સેનાએ પોતાના જવાનોની સુરક્ષા માટે સ્થાનિક પ્રશાસન અને પોલીસ સાથે કડક વ્યવહાર કર્યો છે. કોઈપણ પ્રકારની ફરજમાં હોવાથી, સૈનિક પોતાની સ્વતંત્ર ઇચ્છાથી કંઈ કરતો નથી. તે ફક્ત તેના અધિકારીના આદેશનું પાલન કરે છે અને નિર્ધારિત ફરજ નિભાવે છે.

જવાનો પર સ્થાનિકો દ્વારા હુમલાની અનેક ઘટના
જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં સુરક્ષા દળો પર ડ્યુટી દરમિયાન ટોળા દ્વારા હુમલો કરવામાં આવ્યો છે, પછી તે નાકાની ફરજ હોય કે કાયદો અને વ્યવસ્થા જાળવવી. થોડા વર્ષો પહેલા સુધી કાશ્મીરમાં પથ્થરમારાની ઘટનાઓ સામાન્ય હતી. જેમાં ઘણા જવાનો ઘાયલ થતા હતા.સેના, કેન્દ્રીય દળોના જવાનોને સુરક્ષા મળશે.એક ઓપરેશનમાં જ્યારે સશસ્ત્ર દળના જવાનો આતંકવાદીઓ સાથે લડી રહ્યા હતા ત્યારે પણ અચાનક ટોળા દ્વારા સુરક્ષા દળો પર હુમલો કરવામાં આવ્યો હતો. સર્ચ ઓપરેશન દરમિયાન જવાનો સાથે આવી ઘટનાઓ બનતી રહી છે. ત્યારે સ્થિતિ સંભાળવા માટે જવાનો દ્વારા બળપ્રયોગ કરવામાં આવ્યો ત્યારે તેમને આરોપી બનાવીને કાયદેસરની કાર્યવાહીના દાયરામાં લાવવાના પ્રયાસો હાથ ધરાયા હતા.

જમ્મુ કાશ્મીર અને લદ્દાખમાં જવાનોને મોટી રાહત
હવે જમ્મુ-કાશ્મીર અને લદ્દાખ બંને જગ્યાએ જવાનોને ધરપકડથી રક્ષણ આપવામાં આવ્યું છે. આદેશમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે રાજ્ય સરકાર તેના પોલીસ દળો/દળોને આ કલમની પેટા-કલમ (1) હેઠળ રક્ષણ પણ આપ્યું છે. જમ્મુ-કાશ્મીર અને લદ્દાખમાં સેના સિવાય તમામ કેન્દ્રીય દળોના જવાનોને ધરપકડથી રક્ષણ મળશે. સીઆરપીએફના આદેશમાં લખવામાં આવ્યું છે કે જો સશસ્ત્ર દળનો કોઈ જવાન ડ્યુટી હેઠળ મુસાફરી કરી રહ્યો છે તો તેની સુરક્ષાની પણ જોગવાઈ હશે.