દુષ્કાળ પડવાનો છે? PM ની અધિકારીઓ સાથે બેઠક, અનાજ સંગ્રહ કરવાના નિર્દેશ પાછળ શું છે કારણ

નવી દિલ્હી : પીએમ મોદીએ થોડા દિવસો અગાઉ અધિકારીઓ સાથે બેઠક યોજી હતી. જેમાં બદલાતા વાતાવરણ અને ખેતી તથા ખેતપેદાશો અંગે વિસ્તૃત ચર્ચા કરી હતી. PM એ નિર્દેશ આપ્યો કે આગામી મહિનાઓમાં ઉનાળામાં આગની ઘટનાને ધ્યાનમાં રાખીને તમામ હોસ્પિટલોમાં ઓડિટ કરવામાં આવે. દૈનિક હવામાનની આગાહી સરળ ભાષામાં સમજાવવી જોઈએ. આગામી મહિનાઓમાં ઉનાળાની સંભાવનાને ધ્યાનમાં રાખીને વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 6 માર્ચે બેઠક યોજી હતી. આ બેઠકમાં કેન્દ્રીય ગૃહ સચિવ અને કેબિનેટ સચિવ ઉપરાંત ઘણા ટોચના અધિકારીઓએ હાજરી આપી હતી. આ બેઠકમાં પીએમને ચોમાસુ, ઘઉં અને અન્ય રવિ પાકો પર હવામાનની અસર અને અન્ય વિષયો વિશે માહિતી આપવામાં આવી હતી.

બેઠકમાં પીએમએ શું કહ્યું?
તમામ હોસ્પિટલોમાં ફાયર ઓડિટ થવું જોઈએ. આ સિવાય પીએમ મોદીએ હવામાન વિભાગને રોજેરોજ અપાતી આગાહી એવી રીતે જાહેર કરવા કહ્યું છે કે તેને સરળતાથી સમજી શકાય. મીટીંગમાં એવી પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી કે ટીવી ન્યુઝ ચેનલો અને એફએમ રેડિયો દૈનિક હવામાનની આગાહી સમજાવવા માટે દરરોજ થોડી મિનિટો ફાળવી શકે છે. બેઠકમાં સિંચાઈ, ઘાસચારો અને પીવાના પાણી માટે પાણી પુરવઠા પર દેખરેખ રાખવાના ચાલી રહેલા પ્રયાસોની પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આ ઉપરાંત, વડાપ્રધાનને આવશ્યક પુરવઠાની ઉપલબ્ધતા અને કટોકટીની તૈયારીના સંદર્ભમાં રાજ્યો અને હોસ્પિટલના માળખાકીય સુવિધાઓ વિશે માહિતી આપવામાં આવી હતી. ગ્બોલબ વોર્મિંગ અંગેના પ્રયાસોની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો.

ઉનાળાની ગંભીર થતી સમસ્યાને ધ્યાને લઇને આનુષાંગીક તૈયારીના નિર્દેશ
પીએમે કહ્યું કે, ગ્લોબલ વોર્મિંગને અટકાવવા માટે પ્રણાલીગત ફેરફારો લાવવાની જરૂર છે અને આ સમસ્યાનો સામનો કરવા માટે પ્રયાસો કરવાની જરૂર છે. આ ઉપરાંત, પ્રધાનમંત્રીએ નિર્દેશ આપ્યો કે ઉનાળાની ઋતુ દરમિયાન જળાશયોમાં ચારા અને પાણીની ઉપલબ્ધતા પર નજર રાખવામાં આવે. પીએમઓએ માહિતી આપી હતી કે ફૂડ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયાને પ્રતિકૂળ હવામાન પરિસ્થિતિઓમાં અનાજનો સંગ્રહ સુનિશ્ચિત કરવા માટે તૈયાર રહેવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીનું સરેરાશ તાપમાન શિયાળાની ઠંડી સાથે શરૂ થયું હતું, પરંતુ જેમ જેમ ફેબ્રુઆરી મહિનો નજીક આવતો ગયો તેમ તેમ તાપમાન વધ્યું. આંકડાઓ મુજબ એક તરફ આ વર્ષે એટલે કે શિયાળાએ છેલ્લા ઘણા વર્ષોના રેકોર્ડ તોડી નાખ્યા છે. એવી અપેક્ષા હતી કે 2023 માં શિયાળો ચોક્કસપણે થોડા મહિના સુધી ચાલશે.

ખેડૂતો અને ખેતીની આખી પેટર્ન જ બદલાઇ જાય તેવી શક્યતા
જોકે, આવું કંઈ થયું નથી 2023માં જાન્યુઆરી મહિનાના અંત સુધીમાં ઉત્તર ભારતના હવામાનમાં હળવી ગરમીનો અનુભવ થયો હતો. આ પછી ફેબ્રુઆરીમાં એટલી ગરમી પડી કે તમામ રેકોર્ડ તૂટી ગયા. જો આપણે વધતા તાપમાનની વાત કરીએ તો, ત્રીજું સૌથી વધુ મહત્તમ તાપમાન ફેબ્રુઆરી મહિનામાં જ દિલ્હીમાં નોંધાયું હતું. ફેબ્રુઆરી 2023માં રાજધાનીમાં 27.7 ડિગ્રી સેલ્સિયસ તાપમાન નોંધાયું હતું. હવામાન વિભાગના ડેટા અનુસાર, ફેબ્રુઆરી માટે ભારતીય ક્ષેત્રનું સરેરાશ મહત્તમ માસિક તાપમાન વધીને 29.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસ થયું છે. જે 1901 પછી સૌથી વધુ છે. IMDના અહેવાલ મુજબ, દેશના મોટાભાગના ભાગોમાં તાપમાન માર્ચ મહિનો સામાન્ય કરતાં વધુ અપેક્ષા. આ વિસ્તારોમાં ઉત્તર પશ્ચિમ ભારત અને મધ્ય અને પૂર્વ ભારતના વિસ્તારોનો પણ સમાવેશ થાય છે. માત્ર દક્ષિણ દ્વીપકલ્પના વિસ્તારોમાં જ સામાન્ય મહત્તમ તાપમાન કરતાં ઓછું થઈ શકે છે. 2022 માં પણ ગરમીના મોજાએ લોકોની હાલત દયનીય બનાવી દીધી હતી.

એપ્રિલ મહિનામાં દેશના ઘણા વિસ્તારોમાં તીવ્ર ગરમીનું મોજું ચાલી રહ્યું હતું, એપ્રિલ મહિનામાં દેશના તાપમાને 122 વર્ષ જૂનો રેકોર્ડ તોડ્યો હતો. બીજી તરફ તાપમાનમાં અચાનક થયેલા વધારાને કારણે ભારતના કૃષિ ઉત્પાદન પર પણ માઠી અસર થઈ છે.

સરકાર કેમ ઉંઘી રહી છે?
વર્ષ 2022ના મહત્તમ અને લઘુત્તમ તાપમાનમાં અચાનક થયેલા વધારાની અસર 9 રાજ્યો પંજાબ, હરિયાણા, રાજસ્થાન, જમ્મુ-કાશ્મીર, હિમાચલ.મધ્યપ્રદેશ, ઉત્તર પ્રદેશ, મધ્યપ્રદેશ, બિહાર અને મહારાષ્ટ્રમાં ઉગાડવામાં આવતા પાક, ફળો, શાકભાજી અને પ્રાણીઓને ખરાબ અસર થઈ હતી. વર્ષ 2022ના એપ્રિલ અને માર્ચ મહિનામાં ઊંચા તાપમાનને કારણે ઘઉં અને કેરીના ઉત્પાદન પર ખરાબ અસર પડી હતી. પાક નિષ્ફળ જવાથી સરકારની ઉંઘ ઉડી રહી છે કારણ કે ભારત વિશ્વમાં ઘઉંનું બીજા નંબરનો સૌથી મોટો ઉત્પાદક દેશ છે અને જો પાકની ઉપજને અસર થશે તો ધંધામાં પણ નુકસાન થશે.

આગામી મહિનામાં વધુ ગરમી પડશે તો શું થઇ શકે છે નુકસાન
1. ઘઉંનું ઉત્પાદનઃ જો આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં જ માર્ચ-એપ્રિલ જેટલી ગરમી પડે તો આ ગરમીને કારણે ઘઉંના ઉત્પાદનને અસર થઈ શકે છે. આ ઉપરાંત દિવસ તેમજ રાત્રિનું તાપમાન પણ સામાન્ય કરતા બેથી અઢી ગણું વધુ રહ્યું છે. જેના કારણે પાક વહેલો પાકવાની સંભાવના છે. પાક અકાળે પાકવાને કારણે, તેના દાણાની સંપૂર્ણ વૃદ્ધિ થશે નહીં અને ઉપજ સામાન્ય કરતાં ઓછી હશે. જો આકરી ગરમી પડશે તો આ વખતે ઘઉંનો ઉતારો 10 થી 15 ટકા ઓછો આવશે તેવું અનુમાન લગાવવામાં આવી રહ્યું છે.
2. ઉનાળુ પાક પર અસરઃ આબોહવા પરિવર્તન અને ગ્લોબલ વોર્મિંગની અસર માત્ર ત્વચા અને સ્વાસ્થ્ય પુરતી જ સીમિત નહીં રહે, પરંતુ જો આ સમસ્યાનો જલ્દી કોઈ ઉકેલ નહીં મળે તો તેની સીધી અસર ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં થતી ખેતી પર પડશે. કૃષિ નિષ્ણાતોએ ચેતવણી આપી છે કે આ વર્ષનું ચોમાસું, જે માર્ચ અને એપ્રિલમાં આવે છે, તે ઉનાળુ પાક, ‘રબી’ (શિયાળો) અને ‘ખરીફ’ (ચોમાસું) પાકને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. ઉનાળુ પાકને થયેલા નુકસાનથી સરકાર અને ખેડૂતો બંને ખૂબ જ ચિંતિત છે. નિષ્ણાતોના મતે ઉનાળુ પાક માટે મહત્તમ તાપમાન 35 ડિગ્રી સેલ્સિયસ છે અને જો તાપમાન 40 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી ઉપર પહોંચે તો પાકને ભારે નુકસાન થાય છે.
3. મોસમી શાકભાજીનું નુકશાન: વધુ પડતી ગરમીને કારણે મોસમી શાકભાજીમાં જીવાતોનો પ્રકોપ વધે છે. જેના કારણે ખેડૂતોને મોસમી શાકભાજીનું નુકસાન થશે.
4. ગરમી સંબંધિત બીમારીઃ સતત વધતા તાપમાન અને ગરમીની સીધી અસર માનવ શરીર પર પડે છે. સ્વાસ્થ્યની દૃષ્ટિએ હવામાન ખૂબ જ પડકારજનક માનવામાં આવે છે, જો આવા સમયે બેદરકારી રાખવામાં આવે તો તેઓ ઘણી બીમારીઓનો ભોગ બની શકે છે. આરોગ્ય નિષ્ણાતો તમામ લોકોને ગરમી સામે નિવારક પગલાં લેતા રહેવાની અપીલ કરે છે.ફૂડ પોઈઝનિંગની સમસ્યા ફૂડ પોઈઝનિંગ એ ઉનાળાની સૌથી સામાન્ય બિમારીઓમાંની એક છે. દૂષિત ખોરાક ખાવાથી કે પાણી પીવાથી આ સમસ્યા થાય છે. ઉનાળામાં વધતા તાપમાનને કારણે ખોરાકમાં બેક્ટેરિયા અને વાયરસ ઝડપથી વધવા લાગે છે. આ વાયરસ ખોરાક દ્વારા આપણા શરીરમાં પ્રવેશ્યા પછી પેટમાં દુખાવો, ઉબકા, ઝાડા કે ઉલ્ટી જેવી સમસ્યાઓનું કારણ બને છે.ડિહાઈડ્રેશનની સમસ્યા ડિહાઈડ્રેશન એટલે શરીરમાં પાણીની ઉણપ જો સાદી ભાષામાં સમજીએ તો પણ આ રોગ સમયસર ચાલુ રહે છે. તેને ઠીક કરી શકાય છે.

વધતી જતી ગરમી માનવતા માટે પણ ખતરનાક સાબિત થઇ શકે છે
હકીકતમાં, ઉનાળાની ઋતુમાં, વ્યક્તિ પરસેવાના રૂપમાં તેના શરીરમાંથી ઘણું પાણી ગુમાવે છે, જો તે જ પ્રમાણમાં પાણીનું સેવન ન કરવામાં આવે તો શરીરમાં તેની ઉણપ થઈ શકે છે. ડિહાઈડ્રેશનને કારણે નબળાઈ, થાક, બ્લડપ્રેશર, તાવ જેવી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે. હીટ સ્ટ્રોક અથવા હીટ સ્ટ્રોકને તબીબી પરિભાષામાં ‘હાયપરથર્મિયા’ કહેવામાં આવે છે અને તે ઉનાળાની ઋતુમાં થતો સૌથી સામાન્ય રોગ છે. આ રોગ લાંબા સમય સુધી બહાર તડકામાં રહેવાથી અથવા ગરમ તાપમાનમાં રહેવાથી થાય છે. હીટ સ્ટ્રોકમાં, દર્દીને માથાનો દુખાવો, ચક્કર, નબળાઇ અને બેહોશી જેવા લક્ષણો જોવા મળે છે. ત્વચા પર ફોલ્લીઓ અથવા કાંટાદાર ગરમી ગરમીના વધારા સાથે, શરીરમાં ફોલ્લીઓ ગરમી પણ સામાન્ય છે. આવું થવાનું કારણ ઉનાળામાં વધુ પડતો પરસેવો છે.ટાઈફોઈડ પણ ઉનાળામાં બનતો ખૂબ જ સામાન્ય રોગ છે. ટાઈફોઈડ જે દૂષિત પાણી પીવાથી થાય છે. સામાન્ય રીતે જ્યારે ચેપી બેક્ટેરિયા શરીરમાં પ્રવેશે છે ત્યારે ટાઈફોઈડની સમસ્યા થાય છે. આ રોગના કારણે દર્દીને ખૂબ તાવ, ભૂખ ન લાગવી, પેટમાં સખત દુખાવો, નબળાઈ અનુભવવી, ઓરી અને અછબડા જેવા રોગોનો સામનો કરવો પડે છે. ઓરી અને ચિકન પોક્સ બંને વાયરસથી થતા રોગો છે. અછબડામાં, શરીરના જુદા જુદા ભાગો પર લાલ ફોલ્લીઓ દેખાવા, લગભગ 7 થી 10 દિવસ સુધી શરીર પર લાલ ફોલ્લીઓ અને ફોલ્લીઓ અથવા તાવ એ અછબડાના લક્ષણો છે.