સેંકડો ભારતીયો હમાસ સામે લડવા માટે રવાના! ઇઝરાયેલનું ભારત સાથે છે ખાસ કનેક્શન જાણો…

નવી દિલ્હી : ઇઝરાયેલ અને હમાસ વચ્ચેના યુદ્ધમાં ઇઝરાયેલ વતી લડનારાઓમાં ભારતીય મૂળના યહૂદીઓનો પણ સમાવેશ થાય છે. કેટલાક સૈનિકો થોડા વર્ષો પહેલા ભારતમાંથી ઈઝરાયેલમાં સ્થાયી થયા છે અને હવે તેઓ હમાસ સામે લડવા જઈ રહ્યા છે. હમાસ દ્વારા નિયંત્રિત પેલેસ્ટિનિયન વિસ્તાર ગાઝા પર ગ્રાઉન્ડ એક્શન માટે મોટા પાયે ઇઝરાયેલી ટેન્ક અને આર્ટિલરી ગાઝા સરહદ તરફ આગળ વધી રહી છે. અહીં જેરુસલેમમાં મણિપુરમાં જન્મેલા અને ઉછરેલા 29 વર્ષીય એલિઝાર ચુંગથાંગ મેનાશે તેના બૂટ પહેરીને લશ્કરી ફરજ માટે રિપોર્ટિંગ કરી રહ્યા છે.

ભારતમાં અનેક યહુદીઓ વસે છે

ઇઝરાયેલમાં લડવા માટે જનાર એલાઝાર એકમાત્ર ભારતીય મૂળના યહૂદી નથી, પરંતુ તેની સાથે મણિપુર અને મિઝોરમના બેનેઇ મેનાશે સમુદાયના 200 થી વધુ લોકો છે. હવે આ ભારતીય મૂળના ઇઝરાયેલના અનામત સૈનિકો તેમની ફરજ બજાવવા નીકળી પડ્યા છે. ઓક્ટોબર 7ના રોજ હમાસે અચાનક જ ઇઝરાયેલ પર હજારો રોકેટ છોડ્યા હતા અને યહૂદી દેશમાં ઘૂસીને 1,300 થી વધુ લોકો માર્યા ગયા હતા. આ પછી ઈઝરાયેલે જવાબી કાર્યવાહી કરવા માટે પોતાના 360,000 અનામત સૈનિકોને સૈન્ય ફરજ માટે બોલાવ્યા છે. જવાબી કાર્યવાહીમાં ઈઝરાયેલ ગાઝા પર ઝડપી હુમલાઓ કરી રહ્યું છે.

જેમાં 2,300 થી વધુ લોકો માર્યા ગયા છે. ઈઝરાયેલ હવે ગાઝા પર જમીની હુમલો કરવા જઈ રહ્યું છે અને જેમાં ભારતના એલાઝાર અને તેના સાથી યહૂદીઓ મહત્વની ભૂમિકા ભજવશે. મેનાશે તેમના પ્રદેશમાં તેમણે રાષ્ટ્રપતિ પદક ફોર એક્સલન્સ પણ મેળવ્યો છે અને 13મી ગોલાની બ્રિગેડમાં સેવા આપી છે. ગોલાની બ્રિગેડ ઇઝરાયેલ ડિફેન્સ ફોર્સિસ (IDF) ના સૌથી સુસજ્જ પાયદળ એકમોમાંનું એક છે અને તેણે ઇઝરાયેલના તમામ યુદ્ધોમાં ભાગ લીધો છે.

ઇઝરાયેલના વડાપ્રધાન નેતન્યાહુ સાથે એલિઝાર આઇઝેક થંગજોમ, ડેગેલ મેનાશેના એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર, IndiaToday.In સાથે વાત કરતા ઈઝરાયેલે કહ્યું કે, ‘ઈઝરાયેલમાં ભારતીય મૂળના લગભગ 85,000 યહૂદીઓ છે. ડેગેલ મેનાશેના આઈઝેક મણિપુર અને મિઝોરમના યહૂદીઓને ઈઝરાયેલ આવવામાં પણ મદદ કરે છે.

પણ સવાલ એ થાય છે કે યહૂદીઓ ભારત કેવી રીતે પહોંચ્યા?

એક વધુ રસપ્રદ પ્રશ્ન એ છે કે ભારત અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે કોઈ દરિયાઈ માર્ગ ન હોવા છતાં, યહૂદી સમુદાય કેવી રીતે ભારત પહોંચ્યો અને ઉત્તર-પૂર્વમાં કેવી રીતે ટકી શક્યો? ભારત ઈઝરાયેલના યહૂદીઓ માટે સુરક્ષિત આશ્રયસ્થાન રહ્યું છે. પ્રાચીન કાળથી ભારત યહૂદીઓ માટે સુરક્ષિત આશ્રયસ્થાન રહ્યું છે. કારણ કે અહીં તેમને ક્યારેય ધાર્મિક અત્યાચારનો સામનો કરવો પડ્યો નથી જેવો તેમને સમગ્ર વિશ્વમાં કરવો પડ્યો હતો.

યહૂદીઓ ભારતમાં સ્થાયી થયા હતા. અગાઉ એવું માનવામાં આવતું હતું કે તે ત્રણ અલગ-અલગ ઈઝરાયેલ જૂથો – બેને ઈઝરાયેલ, કોચીન અને બગદાદીનો હતો. ભારતના ઉત્તર-પૂર્વમાં સ્થાયી થયેલા બનેઈ મેનાશે યહૂદીઓ વિશે કોઈ માહિતી નહોતી. એવું માનવામાં આવે છે કે, ઇઝરાયેલના મેનાશે સમુદાયના યહૂદીઓ જહાજ ભંગાણને કારણે ભારતમાં આવ્યા હતા અને મોટાભાગે કોંકણ અને મુંબઈમાં સ્થાયી થયા હતા.

બેને ઇઝરાયેલ સમુદાયના સભ્ય અને દિલ્હી સ્થિત પ્રકાશક રૂબેન ઇઝરાયેલ કહે છે, ‘બેને ઇઝરાયેલ આવ્યા હતા. 2,400 વર્ષ પહેલા અલીબાગ.. એક સમયે તેમની સંખ્યા લગભગ 75,000 જેટલી હતી. હવે ભારતમાં લગભગ 4,000 બનેઇ ઇઝરાયેલ બાકી છે. બનેઇ મેનાશે ભારતના ઉત્તર-પૂર્વમાં કેવી રીતે સ્થાયી થયા? ઇઝરાયેલથી આવતા તમામ યહૂદી સમુદાયો ભારતના પશ્ચિમ કિનારે સ્થાયી થયા. ત્યારે સવાલ એ થાય છે કે મણિપુર અને મિઝોરમની કુકી-મિઝો જાતિના બનેઈ મેનાશે અથવા યહૂદીઓ ભારત કેવી રીતે પહોંચ્યા?આઈઆઈટી-દિલ્હીના સમાજશાસ્ત્રના સંશોધક વનલાલહમંગાઈહા, જેનું યહૂદી નામ અસફ રેન્થાલી છે, તેમણે બનેઈ પર પીએચડી થીસીસ લખી છે.

મશાને કહે છે, ‘બનેઇ મેનાશે દાવો કરે છે કે 722 બીસીમાં ઇઝરાયેલી સામ્રાજ્યની હાર પછી તેઓને વર્તમાન ઇઝરાયેલમાંથી દેશનિકાલ કરવામાં આવ્યા હતા. તેઓ મધ્ય પૂર્વના માર્ગે ચીન થઈને આવ્યા હતા અને ભારત-બર્મા સરહદી વિસ્તારમાં સ્થાયી થયા હતા. પરંતુ મણિપુર અને મિઝોરમમાં સ્થાયી થયેલા યહૂદી ધર્મના લોકો વિશેની માહિતી 20મી સદીમાં પ્રકાશમાં આવી હતી. સંશોધકોના મતે બેને ઈઝરાયેલ એ જ રીતે, બેનેઈ. મેનાશે પણ તેમના યહુદી ધર્મનું પાલન કરવાનું ચાલુ રાખ્યું. અસફ રેન્થલ કહે છે કે 20મી સદીમાં જ્યારે ખ્રિસ્તી મિશનરીઓ મણિપુર અને મિઝોરમમાં આવ્યા અને જ્યારે તેઓએ ઓલ્ડ ટેસ્ટામેન્ટ (બાઇબલનો પહેલો ભાગ, ખ્રિસ્તીઓનું પવિત્ર પુસ્તક) મિઝો ભાષામાં અનુવાદ કર્યો ત્યારે Bnei Menashe વડીલોને ખબર પડી કે તેમના પૂર્વજો ઈઝરાયલના હતા.

આ પછી, તેઓએ તેમના મૂળ વિશે શોધ કરવાનું શરૂ કર્યું અને તેમને ખબર પડી કે તેમનું અસલી ઘર ભારત નહીં પણ ઈઝરાયેલ છે. જ્યારથી મેનાશે યહૂદીઓને ખબર પડી કે તેઓ મૂળ વતની છે ત્યારથી. તેઓ ઇઝરાયલી છે, તેઓએ રૂઢિચુસ્ત યહુદી ધર્મની તમામ વિધિઓ અપનાવી છે. આસફ કહે છે કે તેણે તેના ઇઝરાયલી તહેવારોને પણ ભારતીય શૈલીમાં સ્વીકાર્યા છે. મણિપુર-મિઝોરમ અને ઇઝરાયેલ કનેક્શન 1950માં, ઇઝરાયલી સંસદ (નેસેટ)એ પરત ફરવાનો કાયદો પસાર કર્યો હતો. જેનાથી લોકોને ઇઝરાયલમાંથી બહાર નીકળવાની છૂટ મળી હતી. તમામ જીવંત યહૂદીઓ અને યહુદી ધર્મમાં પરિવર્તિત થયેલા લોકોને ઈઝરાયેલમાં સ્થાયી થવાની અને ઈઝરાયેલના નાગરિક બનવાની પરવાનગી કાયદો પસાર થયો ત્યારથી, ઈઝરાયેલની સરકાર સમગ્ર વિશ્વમાંથી અત્યાચાર ગુજારતા યહૂદીઓને ઈઝરાયેલમાં લાવી રહી છે.

કાયદો પસાર થયા પછી, ઇઝરાયલે ભારતમાં જન્મેલા ઇઝરાયેલના અનામત સૈનિક એલેઝાર ચુંગથાંગ મેનાશે જેવા લોકો માટે પણ તેની નાગરિકતાના દરવાજા ખોલી દીધા છે. એલાઝાર 2010માં તેના સમગ્ર પરિવાર સાથે મણિપુરથી ઇઝરાયેલ આવ્યો હતો. ડેગેલ મેનાશેના એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર આઇઝેક થંગજોમ કહે છે કે ભારતીય મૂળના લગભગ 85,000 યહૂદીઓ છે અને તેમની વસ્તી સમગ્ર દેશમાં ફેલાયેલી છે. જો આઇઝેકનું માનીએ તો ભારતમાં યહૂદીઓની સંખ્યા લગભગ 10,000 હશે. આઇઝેક 2008 માં તેની પત્ની અને પુત્રી સાથે ઇઝરાયેલમાં સ્થાયી થયા હતા.

બેને ઇઝરાયેલ સમુદાયના સભ્ય રુબેન ઇઝરાયેલ કહે છે કે ભારતમાં રહેતા યહૂદીઓએ આમ કર્યું કારણ કે તેઓ અહીં આરામદાયક હતા અને તેમને કોઈ આર્થિક સમસ્યાનો સામનો કરવો પડ્યો ન હતો. તે કહે છે, ‘ભારતમાં યહુદી ધર્મને અનુસરવામાં તેમને કોઈ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડ્યો ન હતો. તેઓને અહીં કોઈ અત્યાચારનો સામનો કરવો પડ્યો નથી.જાહેરાત ઈઝરાયેલના યહૂદીઓ અને ભારતમાં સ્થાયી થયેલા યહૂદીઓ વચ્ચે ગાઢ સંબંધો છે. સંશોધક અસફ રેન્થાલી કહે છે, ‘મોટા ભાગના બનેઈ મેનાશે ઈઝરાયેલમાં ગાઢ કૌટુંબિક સંબંધો ધરાવે છે. તેમનું કહેવું છે કે ઈન્ટરનેટ અને સોશિયલ મીડિયાના કારણે બંને દેશોમાં સ્થિત યહૂદી સમુદાયો વચ્ચેના સંબંધો મજબૂત થયા છે.હમાસનું રોકેટ ભારતીય મૂળના ઈઝરાયેલી યહૂદીના ઘર પર પણ પડ્યું હતું.બનેઈ મેનાશે કાઉન્સિલ (ભારત)ના પ્રમુખ ભારતમાં Bnei Menashe ની સર્વોચ્ચ સંસ્થા. WL Hangsing કહે છે કે Bnei Menashe સમુદાયના લગભગ 200 યહૂદીઓ ઇઝરાયેલી સેનામાં સક્રિયપણે સેવા આપી રહ્યા છે.

આ સિવાય સમુદાયના 200થી વધુ રિઝર્વ સૈનિકો પણ છે જેમને હમાસના હુમલા બાદ સૈન્ય સેવાઓ આપવા માટે બોલાવવામાં આવ્યા છે.ગાઝાની આસપાસનો ઈઝરાયેલ વિસ્તાર ખરાબ રીતે પ્રભાવિત થયો છે. ઘણા ભારતીય યહુદીઓ ત્યાં રહે છે. ‘ડેરોટ અને નિત્ઝાન એવા બે શહેરો છે જ્યાં ઘણા બનેઇ મેનાશે પરિવારો રહે છે,’ આઇઝેક થંગજોમ કહે છે. ઓછામાં ઓછું એક Bnei Menashe ઘર હમાસ રોકેટ દ્વારા હિટ કરવામાં આવ્યું હતું. સદનસીબે કોઈ જાનહાનિ થઈ ન હતી.જાહેરાત આઈઝેક કહે છે કે ઈઝરાયેલી સેનામાં બનેઈ મેનાશેની ચોક્કસ સંખ્યા સાર્વજનિક રીતે ઉપલબ્ધ નથી.20 વર્ષીય બેન્જામિન તુંગાનુગ 2017માં મણિપુરથી ઈઝરાયેલ આવ્યો હતો અને ઈઝરાયેલની સેનામાં જોડાયો હતો. તેને ભારતના તેના પાંચ મિત્રો સાથે એક જ યુનિટમાં રાખવામાં આવ્યો હતો. બેન્જામિને યહૂદી ન્યૂઝ સિન્ડિકેટને કહ્યું, ‘મારા પરિવારનું સપનું હંમેશા ઇઝરાયેલમાં રહેવાનું અને ત્યાં ભવિષ્ય બનાવવાનું હતું. ઇઝરાયેલની સેનામાં સૈનિક તરીકે કામ કરવાનું મારું પણ સપનું હતું.’