ચૂંટણી પંચનો TMC, NCP અને CPIને ઝટકો, જાણો- કેમ છીનવ્યો ત્રણ દળો પાસેથી રાષ્ટ્રીય પાર્ટીનો દરજ્જો

નવી દિલ્હીઃ ચૂંટણી પંચે સોમવારે સાંજે ત્રણ રાજકીય પક્ષોનો રાષ્ટ્રીય સ્તરનો દરજ્જો પાછો ખેંચવાનો આદેશ જારી કર્યો હતો. આ સિવાય ચૂંટણી પંચે બે પ્રાદેશિક પક્ષોનો દરજ્જો પણ પાછો ખેંચી લીધો છે. પ્રાદેશિક પક્ષોમાં, ચૂંટણી પંચે આંધ્ર પ્રદેશમાં ભારત રાષ્ટ્ર સમિતિ (BRS) અને યુપીમાં રાષ્ટ્રીય લોકદળ (RLD) પાસેથી પ્રાદેશિક પક્ષનો દરજ્જો પાછો ખેંચી લીધો છે. આ આદેશ બાદ RLD હવે રજિસ્ટર્ડ અમાન્ય રાજકીય પક્ષ છે. ઉપરાંત, ECIએ અરવિંદ કેજરીવાલની આમ આદમી પાર્ટીને રાષ્ટ્રીય પક્ષનો દરજ્જો આપ્યો, જેની AAP લાંબા સમયથી માંગ કરી રહી હતી. આવી સ્થિતિમાં, આ પક્ષોને આ દરજ્જાથી કેમ વંચિત રાખવામાં આવ્યા તે જાણવું રસપ્રદ બની જાય છે. તેના નિયમો શું છે?

વાસ્તવમાં, ચૂંટણી પંચ પોતે માન્ય રાષ્ટ્રીય અને રાજ્ય રાજકીય પક્ષોની સ્થિતિની સમીક્ષા કરે છે, જે સિમ્બોલ ઓર્ડર 1968 હેઠળ સતત પ્રક્રિયા છે. 2019 થી, ચૂંટણી પંચે 16 રાજકીય પક્ષોની સ્થિતિને અપગ્રેડ કરી છે અને 9 રાષ્ટ્રીય/રાજ્ય રાજકીય પક્ષોની વર્તમાન સ્થિતિ પાછી ખેંચી છે.

3 પક્ષો પાસેથી રાષ્ટ્રીય પક્ષનો દરજ્જો કેમ છીનવાઈ ગયો?
ચૂંટણી પંચના મતે આ પક્ષોને રાષ્ટ્રીય પક્ષનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ આ પક્ષો એટલું પરિણામ લાવી શક્યા નહોતા તેથી આ દરજ્જો પાછો ખેંચી લેવામાં આવ્યો છે. દેશભરમાં આ ત્રણેય પક્ષોનો વોટ શેર ઘટીને 6 ટકાથી ઓછો થઈ ગયો છે. તેમને 2 સંસદીય ચૂંટણી અને 21 રાજ્યની વિધાનસભા ચૂંટણી માટે પૂરતી તકો આપવામાં આવી હતી. આ પછી, આ પક્ષોની કામગીરીની સમીક્ષા કરવામાં આવી અને પછી રાષ્ટ્રીય પક્ષનો દરજ્જો પાછો ખેંચી લેવામાં આવ્યો. જો કે, આ પક્ષો આગામી ચૂંટણી ચક્રમાં તેમના પ્રદર્શનના આધારે રાષ્ટ્રીય પક્ષ તરીકેનો દરજ્જો પાછી મેળવી શકે છે.

આ રાજ્યોમાં કદમાં વધારો
નોંધપાત્ર વાત એ છે કે કેટલાક રાજ્યોમાં આ પક્ષોને પ્રાદેશિક પક્ષનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો છે. નાગાલેન્ડમાં એનસીપી અને લોક જનશક્તિ પાર્ટી (રામ વિલાસ), મેઘાલયમાં તૃણમૂલ કોંગ્રેસ અને વોઈસ ઓફ ધ પીપલ પાર્ટી, ત્રિપુરામાં ટિપ્રા મોથાને માન્યતા પ્રાપ્ત રાજ્ય રાજકીય પક્ષો તરીકેનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો છે.

તાજેતરની ચૂંટણીમાં સારા દેખાવનું પરિણામ
આ વર્ષની શરૂઆતમાં ત્રિપુરા, નાગાલેન્ડ અને મેઘાલયમાં યોજાયેલી વિધાનસભા ચૂંટણીમાં તેમના તાજેતરના પ્રદર્શનના આધારે ટીપ્રા મોથા પાર્ટી, લોક જનશક્તિ પાર્ટી (રામ વિલાસ) અને વૉઇસ ઑફ ધ પીપલ પાર્ટીને રાજ્ય પક્ષો તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી છે.

BJP ના નેતા ચલાવતા હતા જુગારધામ, પોલીસ આવતા ભાગી છુટ્યા શોધખોળ શરૂ કરી

જાણો શું કહે છે નિષ્ણાતો આ મામલે
ECIની આ કાર્યવાહી પર પૂર્વ મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર એસ. શા માટે કુરેશીએ કહ્યું કે કોઈપણ રાજકીય પક્ષના નાના કે મોટાને તેના રાષ્ટ્રીય દરજ્જાના આધારે જોવામાં આવતા નથી, પરંતુ રાજકીય પ્રદર્શનના આધારે જોવામાં આવે છે. દેશના ચાર રાજ્યોમાં કોઈપણ પક્ષને 6 ટકાથી વધુ મત મળે તો તેને રાષ્ટ્રીય પક્ષ તરીકે જાહેર કરવામાં આવે છે. આ સિવાય જો કોઈ પાર્ટી 3 રાજ્યોને જોડીને લોકસભામાં 3 ટકા સીટો જીતે છે તો તેને રાષ્ટ્રીય પાર્ટીનો દરજ્જો મળે છે. વળી, જો કોઈ પક્ષને 4 રાજ્યોમાં પ્રાદેશિક પક્ષનો દરજ્જો મળે તો તેને રાષ્ટ્રીય પક્ષનો દરજ્જો મળે છે.

જ્યારે લાલુની પાર્ટીનો રાષ્ટ્રીય દરજ્જો છીનવાઈ ગયો
કુરેશી યાદ કરે છે કે લાલુ પ્રસાદ યાદવની પાર્ટીનો રાષ્ટ્રીય દરજ્જો તેમના સમય દરમિયાન છીનવાઈ ગયો હતો, કારણ કે તે સમયે તેમની પાર્ટીને ચૂંટણીમાં માત્ર 5.99% વોટ મળ્યા હતા, જે 6% થઈ ગયા છે. તે સમયના ચૂંટણી પંચના વકીલે આ નિયમમાં કહ્યું હતું કે રાષ્ટ્રીય પક્ષ ત્યારે જ બની શકે છે જ્યારે 4 રાજ્યોમાં તેના મત 6%થી ઓછા ન હોય.

તેમણે કહ્યું કે, લગભગ દરેક પ્રાદેશિક પક્ષ રાજ્યની બહાર વિસ્તરણ કરવા માંગે છે. રાષ્ટ્રીય હોવાનો સૌથી મોટો ફાયદો એ છે કે જ્યારે સ્ટાર પ્રચારકોની સંખ્યા વધે છે, ત્યારે ખર્ચ વ્યક્તિગત રહેતો નથી, પરંતુ પાર્ટી ફંડમાં ઉમેરવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, વધુ પડતા ખર્ચને કારણે કોઈપણ વ્યક્તિની ગેરલાયકાતનું જોખમ રહેતું નથી. કુરૈશીએ કહ્યું કે દરેક રાજકીય પક્ષની નોંધણી થાય છે, પરંતુ માન્યતા મેળવવી એ મોટી વાત છે અને આ માન્યતા ચૂંટણી પ્રદર્શન પર આધારિત છે.

ચૂંટણી પંચના આ નિર્ણયને TMC પડકારશે!
ECIના આ નિર્ણય બાદ TMC હવે કાયદાકીય વિકલ્પો તરફ વળી રહી છે. માનવામાં આવી રહ્યું છે કે ચૂંટણી પંચના આ નિર્ણય સામે TMC કોર્ટમાં જશે.

RCB vs LSG IPL 2023: નિકોલસ પૂરનના તોફાન સામે RCB નતમસ્તક, ભારે રસાકસી બાદ LSG

રાષ્ટ્રીય પક્ષ હોવાના ફાયદા
1. રાષ્ટ્રીય પક્ષને ચોક્કસ ચૂંટણી પ્રતીક ફાળવવામાં આવે છે. રાષ્ટ્રીય પક્ષના ચૂંટણી ચિન્હનો ઉપયોગ આખા દેશમાં કોઈ અન્ય પક્ષ કરી શકશે નહીં.
2. માન્ય ‘રાજ્ય અને રાષ્ટ્રીય’ પક્ષોને નામાંકન દાખલ કરવા માટે માત્ર એક પ્રસ્તાવકની જરૂર છે.
3. માન્યતા પ્રાપ્ત ‘રાજ્ય’ અને ‘રાષ્ટ્રીય’ પક્ષોને ચૂંટણી પંચ દ્વારા મતદાર યાદીના બે સેટ મફતમાં આપવામાં આવે છે (મતદાર યાદીમાં સુધારો કરવાના કિસ્સામાં). ઉપરાંત, આ પક્ષોમાંથી ચૂંટણી લડતા ઉમેદવારોને સામાન્ય ચૂંટણી દરમિયાન મતદાર યાદીની નકલ મફતમાં મળે છે.
4. આ પક્ષોને તેમની પાર્ટી ઓફિસ સ્થાપવા માટે સરકાર પાસેથી જમીન અથવા ઇમારતો મળે છે.
5. રાજ્ય અને રાષ્ટ્રીય પક્ષો 40 જેટલા સ્ટાર પ્રચારકો રાખી શકે છે જ્યારે અન્ય પક્ષો ચૂંટણી પ્રચાર દરમિયાન ’20 સ્ટાર પ્રચારકો’ રાખી શકે છે. સ્ટાર પ્રચારકોના પ્રવાસ ખર્ચનો તેમના પક્ષના ઉમેદવારોના ચૂંટણી ખર્ચમાં સમાવેશ થતો નથી.
6. ચૂંટણીના થોડા સમય પહેલા જ તેમને રાષ્ટ્રીય અને રાજ્ય સ્તરે ટેલિવિઝન અને રેડિયોનું પ્રસારણ કરવાની મંજૂરી આપવી જેથી કરીને તેઓ તેમની વાત મહત્તમ લોકો સુધી પહોંચાડી શકે.

દેશમાં અત્યારે કેટલા રાષ્ટ્રીય પક્ષો છે?
1. ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP)
2. ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ (INC)
3. બહુજન સમાજ પાર્ટી (BSP)
4. ભારતીય સામ્યવાદી પક્ષ (માર્કસવાદી) (CPM)
5. નેશનલ પીપલ્સ પાર્ટી (NPP)
6. આમ આદમી પાર્ટી (AAP)

રાજકીય પક્ષોને ત્રણ કેટેગરીમાં વહેંચવામાં આવ્યા
નોંધનીય છે કે ભારતમાં તમામ રાજકીય પક્ષોએ ચૂંટણી પંચમાં નોંધણી કરાવવી પડે છે. આ દેશમાં કોઈપણ વ્યક્તિ ચૂંટણી લડી શકે છે અને પોતાનો રાજકીય પક્ષ બનાવી શકે છે. હાલમાં દેશના તમામ રાજકીય પક્ષોને 3 કેટેગરીમાં વહેંચવામાં આવ્યા છે.

રાષ્ટ્રીય પક્ષ: જેમને ચૂંટણી પંચ દ્વારા રાષ્ટ્રીય પક્ષનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો છે.
પ્રાદેશિક પક્ષ: જેમને ચૂંટણી પંચ તરફથી રાજ્ય સ્તરીય પક્ષનો દરજ્જો મળ્યો છે. ભારતમાં હવે 50 થી વધુ પ્રાદેશિક પક્ષો છે.
અપ્રમાણિત પક્ષ: ચૂંટણી પંચમાં નોંધાયેલા પક્ષો, પરંતુ માન્યતા પ્રાપ્ત નથી. કારણ કે કાં તો તેઓ ઘણા નવા છે અથવા તો તેમને પ્રાદેશિક પક્ષનો દરજ્જો આપવા માટે પૂરતા મત મળ્યા નથી. હવે આરએલડી પણ આ શ્રેણીમાં આવી ગઈ છે.

તમારા વ્હોટ્સએપ પર વધારે સમાચારો અને બ્રેકિંગ ન્યૂઝ મેળવવા માટે ક્લિક કરો…