BANK માં 35000 હજાર કરોડનું કોઇ દાવેદાર નહી, સરકાર આ રીતે લોકોને આપશે પ્લાન તૈયાર

નવી દિલ્હી : જાહેર ક્ષેત્રની બેંકો (PSB’s) એ ફેબ્રુઆરી 2023 સુધીમાં રિઝર્વ બેંકને આશરે રૂ. 35,000 કરોડની દાવા વગરની રકમ ટ્રાન્સફર કરી હતી. આ રકમ તે ખાતાઓમાં જમા કરવામાં આવી હતી જેમાં 10 વર્ષ કે તેથી વધુ સમયથી કોઈ વ્યવહાર થયો ન હતો. દેશની તમામ બેંકોમાં હજારો કરોડ રૂપિયાની બેનામી પ્રોપર્ટી જમા છે અને તેના માટે કોઈ દાવેદાર નથી. હવે આ પૈસાના સેટલમેન્ટ માટે સરકારે મોટો નિર્ણય લીધો છે. ફાઇનાન્શિયલ સ્ટેબિલિટી એન્ડ ડેવલપમેન્ટ કાઉન્સિલ (FSDC)ની તાજેતરની બેઠકમાં નાણામંત્રીએ આ અંગે વિશેષ અભિયાન ચલાવવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે. એટલે કે સરકારે આ દાવા વગરની ડિપોઝીટ પરત કરવા માટે ફૂલપ્રૂફ પ્લાન તૈયાર કર્યો છે. કૃપા કરીને જણાવો કે આ રકમ લગભગ 35,000 કરોડ રૂપિયા છે.

નાણામંત્રીએ ઝુંબેશ ચલાવવા સૂચના આપી.એફએસડીસીની બેઠકમાં તે બેંકો અને અન્ય નાણાકીય સંસ્થાઓમાં રકમનો દાવો કર્યા વિના સંબંધિત લોકો સુધી પહોંચવા માટે અભિયાન ચલાવશે. નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે આ 35,000 કરોડની દાવા વગરની રકમ વિશે નિયમનકારોને કહ્યું હતું કે તેઓ જ્યાં પણ બેંકિંગ શેર, ડિવિડન્ડ, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ અથવા વીમાના રૂપમાં પડેલી હોય ત્યાં દાવા વગરની રકમની પતાવટ માટે એક વિશેષ અભિયાન ચલાવવું જોઈએ. આ સમગ્ર મામલે આર્થિક બાબતોના સચિવ અજય સેઠનું કહેવું છે કે આ કામ યોગ્ય રીતે કરવામાં આવશે. આવા કિસ્સાઓમાં જ્યાં નામાંકિત વ્યક્તિની માહિતી જાણીતી નથી, ત્યાં નિયત પ્રક્રિયા મુજબ પગલાં લેવામાં આવશે. ફેબ્રુઆરી 2023 સુધી આટલી રકમનો આ આંકડો જાહેર ક્ષેત્રની બેંકો (PSB’s) એ ફેબ્રુઆરી 2023 સુધી રિઝર્વ બેંકને લગભગ રૂ. 35,000 કરોડની દાવા વગરની રકમ ટ્રાન્સફર કરી હતી.

આ રકમ એવા ખાતાઓમાં જમા કરવામાં આવી હતી જેમાં 10 વર્ષ કે તેથી વધુ સમયથી કોઈ વ્યવહાર થયો ન હતો. આ રકમ વિવિધ બેંકોના 10.24 કરોડ ખાતાઓ સાથે સંબંધિત હતી. તેમણે જણાવ્યું કે કેન્દ્રીય બજેટમાં સંબંધિત ક્ષેત્રના નિયમનકારોને એક ખાસ ઝુંબેશ ચલાવવાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી જેથી દાવા વગરની થાપણો, શેર અને ડિવિડન્ડ સંબંધિત લોકો સુધી પહોંચે. વાસ્તવમાં, સરકારના આ પગલાથી, તે સુનિશ્ચિત કરવાના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે કે આ રકમ તેના હકના દાવેદારોને મોકલી શકાય. આખરે, અનક્લેઈમ ડિપોઝીટ એટલે શું?હવે અમે તમને જણાવીએ કે આ અનક્લેઈમ ડિપોઝીટ શું છે? વાસ્તવમાં, વિવિધ બેંકો વાર્ષિક ધોરણે ખાતાઓની સમીક્ષા કરે છે. આમાં એ પણ જાણી શકાય છે કે એવા કયા બેંક ખાતા છે જેમાં કોઈ ટ્રાન્ઝેક્શન થયું નથી.

જ્યારે છેલ્લા 10 વર્ષ દરમિયાન કોઈ પણ થાપણદાર દ્વારા કોઈપણ ખાતામાં કોઈ ભંડોળ જમા કરવામાં આવતું નથી અથવા તેમાંથી કોઈ રકમ ઉપાડવામાં આવતી નથી, તો આ સમયગાળા દરમિયાન ખાતામાં પડેલી રકમને દાવા વગરની થાપણ તરીકે ગણવામાં આવે છે. આ પછી બેંકો પણ આ ગ્રાહકોનો સંપર્ક કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. બેંકો આવા ખાતાઓની માહિતી આરબીઆઈને આપે છે, આ દાવા વગરની રકમ અંગેની પ્રક્રિયા હેઠળ, જે ખાતામાં જમા રકમ માટે કોઈ દાવેદાર નથી, બેંકો તેના વિશે આરબીઆઈને જાણ કરે છે. આ પછી, આ દાવા વગરની ડિપોઝિટ ડિપોઝિટર એજ્યુકેશન એન્ડ અવેરનેસ ફંડ (DEAF) માં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે. આરબીઆઈ આવી થાપણો અંગે જાગૃતિ ઝુંબેશ ચલાવવાનું ચાલુ રાખે છે, જેથી તેના કાનૂની અધિકારો શોધી શકાય. તમને જણાવી દઈએ કે આવી દાવા વગરની થાપણો વધવાના ઘણા કારણો છે.

આમાંના કેટલાકનો ઉલ્લેખ કરવા માટે, થાપણદારનું મૃત્યુ થયું છે અને તેના નોમિની દસ્તાવેજોમાં નોંધાયેલ નથી, તેથી તે ખાતામાં જમા રકમ માટે કોઈ દાવેદાર મળ્યો નથી. RBI એ વેબ પોર્ટલ તૈયાર કર્યું છે, જેથી બેનામી નાણા દાવા વગરની થાપણોમાં ન જાય, RBI ક્રેડિટ પોલિસી બનાવવાની તૈયારી કરી રહી છે. આ નીતિ વિશે સ્પષ્ટતા કરતા ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે ભૂતકાળમાં કહ્યું હતું કે અમે આવા ઘણા પગલાં લઈ રહ્યા છીએ જેથી નવી થાપણોના પૈસા દાવા વગરની થાપણોમાં ન જાય. આ સાથે, હાલમાં અસ્તિત્વમાં રહેલી દાવા વગરની થાપણો તેમના કાનૂની માલિકો સુધી પહોંચાડવાના પ્રયાસો ચાલુ છે. વધુ માહિતી આપતા તેમણે કહ્યું કે આવી થાપણો અને તેના જમાકર્તા અથવા લાભાર્થીઓના ડેટા માટે કેન્દ્રીય બેંકે આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI) ટૂલ્સની મદદથી એક વેબ પોર્ટલ તૈયાર કર્યું છે.

આ સાથે, વિવિધ બેંકોના થાપણદારો વિશેની માહિતી દાવા વગરની થાપણો અંગે યોગ્ય ઇનપુટ સાથે ઉપલબ્ધ થશે. યુએસ બેંકિંગ કટોકટીની ભારત પર કોઈ અસર નથી FSDCની 27મી બેઠકમાં, RBI ગવર્નર શક્તિકાંત દાસ સહિત તમામ નાણાકીય ક્ષેત્રોના નિયમનકારોએ ભાગ લીધો હતો. 2023-24ના બજેટની રજૂઆત બાદ FSDCની આ પ્રથમ બેઠક હતી. અજય શેઠે જણાવ્યું હતું કે બેઠકમાં નોંધ્યું હતું કે નાણાકીય સ્થિરતા જાળવવી એ જવાબદારી છે અને તમામ સભ્યો આ દિશામાં કામ કરશે. આ સાથે શેઠે અમેરિકામાં બેંકિંગ સંકટની ગંભીરતા વિશે પણ વાત કરી અને કહ્યું કે અમેરિકામાં બેંકોની નિષ્ફળતાની ભારતીય નાણાકીય વ્યવસ્થા પર કોઈ અસર થઈ નથી.