વિશ્વનો સૌથી શક્તિશાળી દેશ અમેરિકા નાદાર થશે? IMFએ પણ ચેતવણી આપી

નવી દિલ્હી: વિશ્વનો સૌથી શક્તિશાળી દેશ અમેરિકા આ ​​દિવસોમાં સંકટથી ઘેરાયેલો છે. અમેરિકાનું રાજકોષીય ભંડાર ખતમ થવાના આરે છે. યુએસ ટ્રેઝરીએ ત્રણ મહિના પહેલા ચેતવણી આપી હતી કે યુએસ સરકારે ઉધાર લેવાની મર્યાદા વટાવી દીધી છે.

આનો અર્થ એ થયો કે યુએસ સરકાર પાસે હવે તેના બિલ ચૂકવવા અને દેવાની ચૂકવણી કરવા માટે ટ્રેઝરીમાં પૈસા બચ્યા નથી. ટ્રેઝરીની ચેતવણી બાદથી, અમેરિકા સતત રાજકોષીય અનામત જાળવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે, જેથી સરકાર તેના બિલ ચૂકવવાનું ચાલુ રાખી શકે. પરંતુ દેશના બંને મુખ્ય પક્ષો આનો ઉકેલ શોધી શક્યા નથી.

IMF એ આપી આ ચેતવણી
ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF) એ પણ ગયા અઠવાડિયે ચેતવણી આપી હતી કે જો યુએસ ડિફોલ્ટ થશે તો સમગ્ર વિશ્વમાં આર્થિક અસ્થિરતા આવી શકે છે અને તેના ગંભીર પરિણામો ભોગવવા પડી શકે છે. “જો યુએસ ડિફોલ્ટ કરશે, તો તેના માત્ર યુએસ માટે જ નહીં પરંતુ વૈશ્વિક અર્થતંત્ર માટે ગંભીર પરિણામો આવશે,” IMFના સંચાર નિર્દેશક જુલી કોઝાકે એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં જણાવ્યું હતું.

ગયા અઠવાડિયે યુએસ ટ્રેઝરીએ ચેતવણી આપી હતી કે સરકાર પાસે જૂનમાં બિલ ચૂકવવા માટે પૈસા નહીં હોય. યુએસ ટ્રેઝરી સેક્રેટરી જેનેટ યેલેને યુએસ કોંગ્રેસને પત્ર લખીને સરકારને ચેતવણી આપી છે કે તિજોરીમાં નાણાંની અછતને કારણે અમે જૂનમાં યુએસ સરકારને બાકી રકમ ચૂકવી શકીશું નહીં. આવી સ્થિતિમાં, બિડેન સરકારે લોનની મર્યાદા વધારવી જોઈએ, જેથી આગામી મહિનાનું બિલ ચૂકવી શકાય.અમેરિકામાં લોન લેવાની મર્યાદા છે. તેને વધારવા માટે અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેને સંસદના ચાર ટોચના નેતાઓને વ્હાઇટ હાઉસમાં બોલાવ્યા. મંગળવારે બિડેને રિપબ્લિકન પાર્ટીના નેતા અને ગૃહના સ્પીકર કેવિન મેકકાર્થી સહિત ઘણા નેતાઓ સાથે બેઠક યોજી હતી.

શું અમેરિકા ડિફોલ્ટ થશે?
યુએસ ટ્રેઝરીએ સંસદને લખેલા પત્રમાં સ્પષ્ટ કર્યું છે કે ચૂકવણી ચાલુ રાખવા માટે સરકારે દેવાની મર્યાદા વધારવી પડશે. પરંતુ અમેરિકાના બંને મુખ્ય પક્ષો રિપબ્લિકન અને ડેમોક્રેટિક આ મુદ્દે સંપૂર્ણપણે વિભાજિત છે. રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેનની ડેમોક્રેટિક પાર્ટી દેવાની મર્યાદા વધારવાની તરફેણમાં છે. પરંતુ દેવાની મર્યાદા વધારવાનું બિલ લાંબા સમયથી હાઉસ ઓફ રિપ્રેઝન્ટેટિવ્સમાં લટકી રહ્યું છે.

ટ્રમ્પની રિપબ્લિકન પાર્ટીને યુએસ હાઉસ ઓફ રિપ્રેઝન્ટેટિવ ​​(ઉપલા ગૃહ)માં બહુમતી છે. રિપબ્લિકન પાર્ટીનું કહેવું છે કે અમે બિલ પસાર કરીને સરકારને સમર્થન આપવા તૈયાર છીએ, પરંતુ આ માટે જરૂરી છે કે બિડેન સરકાર પણ બજેટમાં નોંધપાત્ર કાપ માટે તૈયાર રહે. સાથે જ સરકારે આ પ્રસ્તાવને ફગાવી દીધો છે. બિડેન સરકારનો આરોપ છે કે રિપબ્લિકન રણનીતિ અપનાવીને તેમના રાજકીય એજન્ડાને પ્રોત્સાહન આપી રહ્યા છે જેથી બિલ પસાર ન થાય. જેથી ડિફોલ્ટની તારીખ નજીક આવવાના દબાણ હેઠળ તેમની સરકાર વિરોધ પક્ષના ખર્ચમાં ઘટાડો કરવાની શરત સ્વીકારે છે.

ટ્રમ્પની પાર્ટીએ આ શરત રાખી હતી
એપ્રિલમાં રિપબ્લિકન્સે એક વિધેયક પસાર કર્યું હતું જે શરત પર દેવાની ટોચમર્યાદા વધારવાની મંજૂરી આપે છે કે તેને એક દાયકામાં ખર્ચમાં 4.8 ટ્રિલિયન ડોલર દ્વારા બદલવામાં આવશે. બિડેન સરકારે ખર્ચમાં કાપ મૂકવાની શરતો સાથે વાટાઘાટો કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. ડિફોલ્ટ ડેડલાઇન નજીક આવતી હોવા છતાં, રિપબ્લિકન બિડેન સરકાર પર દબાણ લાવવા માટે તેમની શરતોને વળગી રહ્યા છે. રિપબ્લિકન અગાઉ 2011માં પણ દબાણની રાજનીતિ કરવામાં સફળ રહ્યા હતા અને સરકારને ડિફોલ્ટના 72 કલાક પહેલા ખર્ચ ઘટાડવાની ફરજ પડી હતી. જો દેવાની ટોચમર્યાદા વધારવામાં નહીં આવે અને બંને પક્ષો વચ્ચેની મડાગાંઠ ચાલુ રહેશે તો યુએસ અર્થતંત્ર માટે પરિણામો વિનાશક હોઈ શકે છે.

ક્રેડિટ લિમિટ શું છે?
દેવાની ટોચમર્યાદા એ નિશ્ચિત રકમ છે કે જે સુધી યુએસ સરકાર સામાજિક સુરક્ષા, મેડિકેર અને લશ્કરી સેવાઓ માટે ચૂકવણી કરવા માટે ઉધાર લઈ શકે છે. દર વર્ષે સરકાર ટેક્સ, કસ્ટમ્સ અને અન્ય માધ્યમો દ્વારા આવક એકત્રિત કરે છે પરંતુ તેનાથી વધુ ખર્ચ કરે છે. આ ખાધ વર્ષના અંતે દેશના કુલ ઋણમાં ઉમેરાય છે. આ દેવું દર વર્ષે લગભગ 400 બિલિયનથી લઈને 3 ટ્રિલિયન ડૉલરનું છે. ટ્રેઝરી દેવું વધારવા માટે સરકારી બોન્ડ બહાર પાડે છે. આ લોન વ્યાજ સહિત પાછી આપવી પડશે. એકવાર યુએસ સરકાર આ દેવાની મર્યાદા સુધી પહોંચી જાય, પછી ટ્રેઝરી વધુ બોન્ડ જારી કરી શકશે નહીં. જેના કારણે સરકાર પાસે નાણાંની અછત છે. આ દેવાની મર્યાદા નક્કી કરવાની જવાબદારી અમેરિકન ઉપલા ગૃહ ‘કોંગ્રેસ’ની છે. 1960 થી, અમેરિકન ઈતિહાસમાં દેવાની મર્યાદા 78 વખત વધારવામાં આવી છે. લોન મર્યાદા પણ ઘણી વખત સસ્પેન્ડ કરવામાં આવી છે.

જો અમેરિકા ડિફોલ્ટ થાય તો?
અમેરિકાએ અગાઉ ક્યારેય ડિફોલ્ટ કર્યું નથી. તેથી જો યુએસ ડિફોલ્ટ થાય છે, તો બરાબર શું થશે તે સંપૂર્ણપણે સ્પષ્ટ નથી. પરંતુ તે સ્પષ્ટ છે કે આ અમેરિકા અને સમગ્ર વૈશ્વિક અર્થતંત્ર માટે સારું થવાની સંભાવના નથી. યુએસ ટ્રેઝરી સેક્રેટરી જેનેટ યેલેને આ વર્ષની શરૂઆતમાં કોંગ્રેસને લખેલા પત્રમાં જણાવ્યું હતું કે, “જો યુએસ ચૂકવણીમાં ડિફોલ્ટ કરશે, તો યુએસ અર્થતંત્ર, યુએસ લોકોની આજીવિકા અને વૈશ્વિક અર્થતંત્રને ગંભીર અસર થશે.આત્મવિશ્વાસ ગુમાવશે, કારણ કે જેનાથી અમેરિકી અર્થતંત્ર ઝડપથી નબળું પડશે.કંપનીઓ નોકરીઓમાં કાપ મૂકશે.આ સિવાય યુએસ સરકાર પાસે તેની તમામ યોજનાઓ ચાલુ રાખવા માટે સંસાધનો નહીં હોય.

અમેરિકાનું દેવું આટલું કેમ વધારે છે?
કોઈપણ દેશનું દેવું ત્યારે વધે છે જ્યારે સરકાર આવક કરતાં વધુ નાણાં ખર્ચે છે. અથવા ખર્ચની સરખામણીમાં આવકમાં ઘટાડો જોવા મળે છે. અમેરિકાનું દેવું પણ આ જ પ્રકારનું છે. અમેરિકાના ઈતિહાસમાં દેશ પર હંમેશા કોઈ ને કોઈ દેવું રહ્યું છે. પરંતુ 80ના દાયકામાં રાષ્ટ્રપતિ રોનાલ્ડ રીગન દ્વારા ટેક્સમાં મોટો કાપ મુકવામાં આવ્યો હતો. ટેક્સ ઘટાડા પછી, સરકારની આવકમાં ઘટાડો થયો અને ખર્ચ કરવા માટે વધુ લોન લેવાની જરૂર પડી. જેના કારણે અમેરિકા પર દેવું ખૂબ જ ઝડપથી વધવા લાગ્યું.

દેવું ઘટાડવા માટે, સરકારે 90ના દાયકામાં શીત યુદ્ધના અંત પછી સંરક્ષણ બજેટમાં કાપ મૂકવાની મંજૂરી આપી હતી. આ પછી અમેરિકાની આવકમાં પણ વધારો થયો છે. પરંતુ તે પછી 2000 ના દાયકાની શરૂઆતમાં ડોટકોમ બબલ આવ્યો, જેના કારણે યુએસમાં મંદી આવી. 1990ના દાયકામાં અમેરિકનો ડોટકોમ કંપનીઓમાં રોકાણ કરીને જંગી નફો કમાતા હતા. પરંતુ ઝડપથી વિકસતી કંપનીઓ ઘણીવાર વર્ષો સુધી ખોટમાં રહે છે. ડોટકોમ કંપનીઓ સાથે પણ આવું જ થયું. વર્ષ 2000 માં, વસ્તુઓ વિપરીત થવા લાગી અને ડોટકોમ કંપનીઓના શેરમાં ભારે ઘટાડો થયો. આનાથી ઘણા અમેરિકન રોકાણકારોના પૈસા ડૂબી ગયા. તેને ડોટકોમ બબલ કહેવામાં આવે છે.