Qatar માંથી આ રીતે મુક્ત થયા 8 ભારતીય નૌસૈનિક, મોદી-ડોભાલે સંભાળ્યો મોરચો

નવી દિલ્હી : કતારમાં જેલમાં બંધ નૌકાદળના આઠ ભૂતપૂર્વ અધિકારીઓને મુક્ત કરવામાં આવ્યા છે. તેમાંથી સાત ભારત પરત પણ આવ્યા છે. આ તમામ ભારતીયોને ગયા વર્ષે 26 ઓક્ટોબરના રોજ કતારની કોર્ટે મૃત્યુદંડની સજા સંભળાવી હતી. આવી સ્થિતિમાં, ચાલો જાણીએ કે આ ભારતીયોની પરત કેવી રીતે શક્ય બની? આ આઠમાંથી સાત ભારતીયો પણ ભારત પાછા ફર્યા છે.

વિદેશ મંત્રાલયે એક નિવેદન જારી કરીને કહ્યું કે, 'દહરા ગ્લોબલ કંપનીમાં કામ કરતા અને કતારમાં અટકાયત કરાયેલા આઠ ભારતીય નાગરિકોની મુક્તિનું અમે સ્વાગત કરીએ છીએ.'

આ ભારતીયોની ઓગસ્ટ 2022માં કતારમાં અટકાયત કરવામાં આવી હતી. ગયા વર્ષે, કતાર કોર્ટે તેને જાસૂસી કેસમાં દોષિત ઠેરવ્યો હતો અને તેને મૃત્યુદંડની સજા સંભળાવી હતી. જોકે, બાદમાં આ સજામાં ઘટાડો કરવામાં આવ્યો હતો.

ભારતીયોની મુક્તિ એવા સમયે કરવામાં આવી છે જ્યારે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી 14 ફેબ્રુઆરીએ કતારની રાજધાની દોહા જઈ રહ્યા છે. PM મોદી UAE પ્રવાસ બાદ કતાર પહોંચશે.

આ ભારતીયો કોણ હતા?

કતારમાં જે 8 ભૂતપૂર્વ નેવી અધિકારીઓને કસ્ટડીમાં રાખવામાં આવ્યા છે તેમાં કેપ્ટન સૌરભ વશિષ્ઠ, કમાન્ડર પૂર્ણેન્દુ તિવારી, કેપ્ટન બિરેન્દ્ર કુમાર વર્મા, કમાન્ડર સુગુનાકર પાકલા, કમાન્ડર સંજીવ ગુપ્તા, કમાન્ડર અમિત નાગપાલ અને નાવિક રાગેશ છે.

આ તમામ ભૂતપૂર્વ અધિકારીઓએ ભારતીય નૌકાદળમાં 20 વર્ષ સુધી સેવા આપી હતી. નૌકાદળમાં રહીને તેમનો કાર્યકાળ દોષરહિત રહ્યો છે અને તેઓ મહત્વના હોદ્દા પર રહ્યા છે.

કમાન્ડર પૂર્ણેન્દુ તિવારીને 2019માં તત્કાલિન રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદ દ્વારા પ્રવાસી ભારતીય સન્માનથી પણ સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. આ સાથે જ કેપ્ટન નવતેજ ગિલને રાષ્ટ્રપતિ સુવર્ણ ચંદ્રક એનાયત કરવામાં આવ્યો છે.

હવે, કમાન્ડર પૂર્ણેન્દુ તિવારી સિવાય, અન્ય તમામ ભૂતપૂર્વ અધિકારીઓ ભારત પરત ફર્યા છે. સમાચાર એજન્સી પીટીઆઈએ જણાવ્યું છે કે તે હાલમાં દોહામાં છે અને ટૂંક સમયમાં ભારત પરત આવશે.

ગયા વર્ષે ફાંસીની સજા થઈ હતી

આ ભૂતપૂર્વ અધિકારીઓની ઓગસ્ટ 2022માં ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. પરંતુ તેના સમાચાર 25 ઓક્ટોબરે પ્રકાશમાં આવ્યા જ્યારે કમાન્ડર પૂર્ણેન્દુ તિવારીની બહેન મીતુ ભાર્ગવે સોશિયલ મીડિયા પર પોસ્ટ કરી.

મીતુ ભાર્ગવે X પર પોસ્ટ કરીને કહ્યું, ભારતીય નૌકાદળના આઠ ભૂતપૂર્વ અધિકારીઓ કતારની રાજધાની દોહામાં 57 દિવસથી ગેરકાયદેસર અટકાયતમાં છે.

ત્યારબાદ ગયા વર્ષે 1 માર્ચના રોજ તેમની જામીન અરજી ફગાવી દેવામાં આવી હતી. 25 માર્ચે આરોપો ઘડવામાં આવ્યા હતા અને 29 માર્ચે સુનાવણી શરૂ થઈ હતી. 26 ઓક્ટોબરે કોર્ટે તમામને ફાંસીની સજા સંભળાવી હતી.

આ રીતે 108 દિવસમાં રિલીઝ કરવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું

26 ઓક્ટોબરે આઠ ભારતીયોને મૃત્યુદંડની સજા સંભળાવવામાં આવી હતી અને તમામ 12 ફેબ્રુઆરીની સવારે ભારત પરત ફર્યા હતા. તેનો અર્થ એ કે મૃત્યુદંડની સજા જાહેર થયાના 108 દિવસની અંદર તેને મુક્ત કરવામાં આવ્યો.

ફાંસીની સજાના નિર્ણય બાદ ભારતીય વિદેશ મંત્રાલયે કહ્યું, 'અમને ફાંસીની સજાના નિર્ણયથી આશ્ચર્ય થયું છે. અમે નિર્ણયની વિગતવાર નકલની રાહ જોઈ રહ્યા છીએ. અમે પરિવારના સભ્યો અને કાનૂની ટીમના પણ સંપર્કમાં છીએ. ભારતીય નાગરિકોની મુક્તિ સુનિશ્ચિત કરવા માટે તમામ કાયદાકીય વિકલ્પોની શોધ કરવામાં આવી રહી છે.

આ નિર્ણયના થોડા દિવસો બાદ ભારતે 9 નવેમ્બરે અપીલ કરી હતી. 23 નવેમ્બરે કોર્ટે આ અપીલ સ્વીકારી હતી. ફાંસીની સજાના નિર્ણયના એક મહિનાની અંદર આ અપીલની મંજૂરી એ મોટી જીત હતી.

પરંતુ આ બધાની વચ્ચે રાહતના સૌથી મોટા સમાચાર 28 ડિસેમ્બરે આવ્યા, જ્યારે કતાર કોર્ટે મૃત્યુદંડની સજા ઘટાડી. કોર્ટે તેને ત્રણથી 25 વર્ષની જેલની સજા ફટકારી છે. તેમજ આ સજા સામે અપીલ કરવા માટે 60 દિવસનો સમય આપવામાં આવ્યો છે. આ નિર્ણય બાદ જ આ ભારતીયોની મુક્તિ માટે નવો રસ્તો ખુલ્યો.

PM મોદીની કતારના અમીર સાથે મુલાકાત

ગયા વર્ષે ડિસેમ્બરમાં પીએમ મોદી COP28માં ભાગ લેવા દુબઈ ગયા હતા. આ શિખર સંમેલનની બાજુમાં, તેઓ કતારના અમીર શેખ તમીમ બિન હમદ અલ-થાનીને મળ્યા.

પીએમ મોદી અને કતારના અમીર વચ્ચેની આ મુલાકાત એવા સમયે થઈ જ્યારે ભારતીયો કતારની જેલમાં બંધ છે. આ બેઠકમાં ભારતીયોની મુક્તિ અંગે પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હોવાનું માનવામાં આવી રહ્યું હતું.

જોકે, બંને દેશોએ સત્તાવાર રીતે તેની પુષ્ટિ કરી નથી. ત્યારે વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા રણધીર જયસ્વાલે કહ્યું હતું કે બંને વચ્ચે દ્વિપક્ષીય સંબંધોને લઈને સારી વાતચીત થઈ છે.

વિદેશ સચિવ વિનય ક્વાત્રાએ જણાવ્યું હતું કે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી વ્યક્તિગત રીતે આ મામલાના વિકાસ પર નજીકથી નજર રાખી રહ્યા છે.

જયશંકર આગળ, ડોભાલ પાછળ

કતારની જેલમાં બંધ ભારતીયોની મુક્તિમાં વિદેશ મંત્રી જયશંકર અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર અજીત ડોભાલે મોટી ભૂમિકા ભજવી હતી.

જ્યારે જયશંકર આગળના પગે રમતા હતા, ત્યારે ડોભાલ બેકસ્ટેજનું આખું કામ સંભાળી રહ્યા હતા. જયશંકરે રાજદ્વારી સાથે સંબંધિત મોરચાનો હવાલો સંભાળ્યો. જયશંકર આ આઠ ભારતીયોના પરિવારજનોને પણ મળ્યા હતા.

તે જ સમયે, ભારતીયોની મુક્તિ માટે કતારી સત્તાવાળાઓ સાથે વાટાઘાટો કરવાની સંપૂર્ણ જવાબદારી ડોભાલ પર હતી. વડાપ્રધાન મોદીની સલાહ પર એનએસએ ડોભાલે કતારના અધિકારીઓ સાથે અનેક રાઉન્ડની વાતચીત કરી. કહેવાય છે કે ફાંસીની સજાના નિર્ણય બાદ ડોભાલ બેથી ત્રણ વખત દોહા ગયા હતા.

પ્લાન-બી પણ તૈયાર હતો!

આ ભારતીયોને મુક્ત કરવા માટે મોદી સરકાર પર સતત દબાણ હતું. વિરોધ પક્ષો પણ આ મુદ્દે સરકારને ઘેરી રહ્યા હતા. દરમિયાન સરકારે પ્લાન-બી પણ તૈયાર કર્યો હતો.

સમાચાર એજન્સી પીટીઆઈ અનુસાર, મોદી સરકાર 2015માં કતાર સાથે થયેલા કરારની જોગવાઈઓને લાગુ કરવાનું વિચારી રહી હતી. આ કરાર કેદીઓની અદલાબદલી સાથે સંબંધિત છે.

આ કરાર હેઠળ, ભારત અને કતાર બંને એકબીજાની જેલમાં બંધ નાગરિકોને તેમની બાકીની સજા પૂરી કરવા માટે તેમના દેશમાં મોકલી શકે છે. આ સમજૂતી દ્વારા ભારત કતારમાં જેલમાં બંધ પોતાના આઠ નાગરિકોને પરત લાવી શકશે. જો કે, આ પાર પડ્યું ન હતું.

પરંતુ તેમને શા માટે સજા કરવામાં આવી?

કતારે આ ભારતીયો પર લાગેલા આરોપો અંગે કંઈ જણાવ્યું નથી. પરંતુ ત્યાંના સ્થાનિક મીડિયાને ટાંકીને દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે તેના પર જાસૂસીનો આરોપ છે.

નેવીમાંથી આ તમામ નિવૃત્ત અધિકારીઓ દોહામાં અલ-દહરા નામની કંપનીમાં કામ કરતા હતા. આ કંપની ટેક્નોલોજી અને સેવાઓ પૂરી પાડતી હતી. તે ઓમાનની એરફોર્સમાંથી નિવૃત્ત સ્ક્વોડ્રન લીડર ખામીસ અલ આઝમી દ્વારા ચલાવવામાં આવી હતી. તેની ધરપકડ પણ કરવામાં આવી હતી, પરંતુ બાદમાં તેને છોડી દેવામાં આવ્યો હતો. આ કંપની ગયા વર્ષે 31 મેના રોજ બંધ થઈ ગઈ હતી.

આ ભૂતપૂર્વ અધિકારીઓ પર કથિત રીતે ઈઝરાયેલ માટે જાસૂસી કરવાનો આરોપ હતો. તેના પર આરોપ હતો કે કતાર અને ઈટાલી વચ્ચે સબમરીનને લઈને ડીલ થવાની હતી, જેની માહિતી તેણે ઈઝરાયેલને આપી હતી.