શું ખરેખર 88,000 કરોડની રૂ. 500ની નોટો ગુમ થઈ ગઈ? રિઝર્વ બેંકે કર્યો મોટો ખુલાસો

નવી દિલ્હી: એક અહેવાલમાં દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે 88,032.5 કરોડ રૂપિયાની 500 રૂપિયાની નોટો દેશના અર્થતંત્રમાંથી રહસ્યમય રીતે ગાયબ છે. હવે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI)એ આ અહેવાલને ફગાવી દીધો છે. અહેવાલ મુજબ, માહિતી અધિકાર (RTI) હેઠળના જવાબમાં જાણવા મળ્યું છે કે નાસિકમાં કરન્સી નોટ પ્રેસ દ્વારા 500 રૂપિયાની 375.450 મિલિયન નોટ નવી ડિઝાઇન સાથે છાપવામાં આવી હતી. રિપોર્ટમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે આરબીઆઈના રેકોર્ડ દર્શાવે છે કે એપ્રિલ 2015 અને ડિસેમ્બર 2016 વચ્ચે કેન્દ્રીય બેંકને માત્ર 345,000 મિલિયન પ્રિન્ટેડ નોટો મળી હતી.

માહિતીનું ખોટું અર્થઘટન
આ મામલે પોતાની પ્રતિક્રિયા આપતા રિઝર્વ બેંકે કહ્યું કે માહિતીનું ખોટું અર્થઘટન કરવામાં આવ્યું છે. રિઝર્વ બેંક પ્રિન્ટીંગ પ્રેસમાંથી આરબીઆઈને પુરી પાડવામાં આવતી તમામ બેંક નોટોનું યોગ્ય એકાઉન્ટ જાળવે છે. કેન્દ્રીય બેંકે કહ્યું કે મીડિયામાં પ્રકાશિત થયેલા કેટલાક અહેવાલોમાં એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે 500 રૂપિયાની નોટ ગાયબ થઈ ગઈ છે. પરંતુ આ યોગ્ય નથી. રિઝર્વ બેંકે કહ્યું કે આ રિપોર્ટ માહિતી અધિકાર અધિનિયમ, 2005 હેઠળ પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાંથી એકત્રિત કરવામાં આવેલી માહિતીના ખોટા અર્થઘટન પર આધારિત છે.

નોંધ માટે મજબૂત સિસ્ટમ ઉપલબ્ધ છે
સેન્ટ્રલ બેંકે કહ્યું કે એ નોંધવું યોગ્ય છે કે પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાંથી આરબીઆઈને સપ્લાય કરવામાં આવતી તમામ બેંક નોટો યોગ્ય રીતે હિસાબ કરે છે. રિઝર્વ બેન્કે જણાવ્યું હતું કે તેની પાસે પ્રિન્ટિંગ અને સપ્લાય કરવામાં આવેલી બેન્ક નોટોનું સમાધાન કરવા માટે મજબૂત સિસ્ટમ્સ છે. જેમાં નોટ પ્રિન્ટિંગ, સ્ટોરેજ અને ડિસ્ટ્રિબ્યુશનની દેખરેખ માટે પ્રોટોકોલનો સમાવેશ થાય છે. તેથી, લોકોને વિનંતી કરવામાં આવે છે કે આવી બાબતોમાં સમય-સમય પર રિઝર્વ બેંક દ્વારા પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવતી માહિતી પર જ વિશ્વાસ કરો.

રેપોર્ટમાં કરવામાં આવ્યો હતો આ દાવો
RTI રિપોર્ટમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે 88,032.50 કરોડ રૂપિયાની 500 રૂપિયાની નોટો ગાયબ છે. 500 રૂપિયાની 8,810.65 મિલિયન નવી નોટો જારી કરવામાં આવી હતી. RTI અનુસાર, રિઝર્વ બેંકને માત્ર 7260 મિલિયન નોટો જ મળી હતી. માહિતી અનુસાર, ભારતીય અર્થવ્યવસ્થામાંથી 1760.65 મિલિયન નોટો ગાયબ છે, જેની કિંમત 88,032.50 કરોડ રૂપિયા છે.2016-17 દરમિયાન નાસિક સ્થિત પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાંથી રિઝર્વ બેંકને 1662 મિલિયન નોટો મોકલવામાં આવી હતી. બેંગ્લોર યુનિટમાંથી 5195.65 મિલિયન નોટો અને દેવાસમાંથી 1953 મિલિયન નોટો રિઝર્વ બેંકને સપ્લાય કરવામાં આવી હતી. ત્રણેય સહિત 8810.65 મિલિયન નોટો હતી. તેમાંથી માત્ર 7260 મિલિયન નોટો જ રિઝર્વ બેંકને મળી હતી. પરંતુ રિઝર્વ બેંકે નોટો ગુમ થવાના દાવાઓને સંપૂર્ણપણે ફગાવી દીધા છે. કેન્દ્રીય બેંકે સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે તેની પાસે તમામ નોટોનું સંપૂર્ણ એકાઉન્ટ છે. ભારતમાં ત્રણ એકમો છે જ્યાં નોટો છાપવામાં આવે છે.