મન કી બાતઃ પીએમ મોદીના મનની 10 મોટી વાતો, જાણો તેમના ખાસ કાર્યક્રમના 100મા એપિસોડમાં તેમણે શું કહ્યું?

અમદાવાદ : આ દરમિયાન વડાપ્રધાને પૂર્વ અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ બરાક ઓબામાથી લઈને કાશ્મીરના મંજૂર અને હરિયાણાના સુનીલ જગલાનનો ઉલ્લેખ કર્યો. વડાપ્રધાને પર્યાવરણ, દીકરી બચાવો, દીકરીને ભણાવો અને અમૃતકલ સુધી વાત કરી.1. મન કી બાત એક અનોખો તહેવાર બની ગયો અને 39 ઓક્ટોબર 2014 એ વિજયા દશમીનો તહેવાર હતો અને અમે બધાએ સાથે મળીને વિજયા દશમીના દિવસે ‘મન કી બાત’ ઉજવી. પ્રવાસ શરૂ કર્યો હતો. વિજયા દશમી એટલે કે બુરાઈ પર સારાની જીતનો તહેવાર ‘મન કી બાત’ પણ દેશવાસીઓની સકારાત્મકતાનો અનોખો તહેવાર બની ગયો છે. આવો જ એક તહેવાર, જે દર મહિને આવે છે, જેની આપણે બધા રાહ જોતા હોઈએ છીએ. અમે આમાં સકારાત્મકતાની ઉજવણી કરીએ છીએ. અમે તેમાં લોકોની ભાગીદારી પણ ઉજવીએ છીએ.

કેટલીકવાર ‘મન કી બાત’ પર વિશ્વાસ કરવો મુશ્કેલ હોય છે. આટલા મહિનાઓ અને આટલા વર્ષો વીતી ગયા. દરેક એપિસોડ પોતાનામાં ખાસ હતો.’આજે મન કી બાતનો 100મો એપિસોડ છે. મને તમારા બધા તરફથી હજારો પત્રો અને સંદેશા મળ્યા છે. બને તેટલી વસ્તુઓ વાંચવાનો અને જોવાનો પ્રયત્ન કર્યો. સંદેશાને સમજવાનો પ્રયત્ન કરો. પત્ર વાંચતી વખતે ઘણી વખત ભાવુક થઈ ગયા, લાગણીઓમાં વહી ગયા અને સંભાળ્યા. 100મા એપિસોડ પર, હું મારા હૃદયથી કહું છું કે તમે અભિનંદન, તમે બધા શ્રોતાઓ લાયક છો.’ જ્યારે મેં ઓબામા સાથે મારા મનની વાત કરી ત્યારે દુનિયામાં તેની ચર્ચા થઈ હતી જ્યારે મેં તત્કાલીન અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ બરાક ઓબામા સાથે મારા મનની વાત કરી ત્યારે દુનિયામાં તેની ચર્ચા થઈ હતી. મન કી બાત મારા માટે બીજાના ગુણોની પૂજા કરવાની તક છે.

મારા માર્ગદર્શક લક્ષ્મણ રાવ હતા, તેઓ કહેતા હતા કે આપણે બીજાના ગુણોની પૂજા કરવી જોઈએ. તેમની આ વાત મને પ્રેરણા આપે છે. આ કાર્યક્રમ અન્ય લોકો પાસેથી શીખવા માટે પ્રેરણારૂપ બન્યો છે. તે મને ક્યારેય તારાથી દૂર જવા દેતો નથી.’ દેશવાસીઓથી અલગ રહી શકતો નથી’ જ્યારે હું ગુજરાતનો સીએમ હતો ત્યારે સામાન્ય રીતે લોકોને મળતો હતો. 2014માં દિલ્હી આવ્યા પછી મને જાણવા મળ્યું કે અહીંના જીવન અને કામની પ્રકૃતિ અલગ છે. સુરક્ષા ફ્રિલ, સમય મર્યાદા બધું જ અલગ છે. શરૂઆતના દિવસોમાં હું ખાલીપો અનુભવતો હતો. 50 વર્ષ પહેલાં ઘર છોડ્યું ન હતું કારણ કે તે પોતાના જ દેશવાસીઓનો સંપર્ક કરી શકશે નહીં. દેશવાસીઓ સર્વસ્વ છે અને તેમનાથી અલગ રહી શકે તેમ નથી. મન કી બાતે મને તક આપી. ઓફિસ અને પ્રોટોકોલ વ્યવસ્થા પુરતી સીમિત રહી. જાહેર અભિપ્રાય મારો અભિન્ન અંગ બની ગયો છે.’ ‘મન કી બાત’થી લોકોનું આંદોલન શરૂ થયું ‘મન કી બાત’ દ્વારા અનેક આંદોલનો શરૂ થયા. ‘મન કી બાત’ જે વિષય સાથે તેને જોડવામાં આવ્યો તે એક જન આંદોલન બની ગયો.

રમકડા ઉદ્યોગને પુનઃસ્થાપિત કરવાનું મિશન મન કી બાતથી જ શરૂ થયું હતું. આપણા ભારતીય કૂતરા (દેશી કૂતરા) વિશે જાગૃતિ લાવવાની શરૂઆત પણ મન કી બાતથી થઈ. આ સાથે ગરીબ અને નાના દુકાનદારો સાથે ઝઘડો ન થાય તે માટે ઝુંબેશ પણ શરૂ કરવામાં આવી હતી. આવા દરેક પ્રયાસ સમાજમાં પરિવર્તનનું કારણ બન્યા છે.’5. પર્યાવરણને લઈને ‘મન કી બાત’ના પ્રયાસો પણ ચાલુ છે ‘હું હંમેશા કહું છું કે વિદેશ પ્રવાસ પર જતાં પહેલાં આપણે આપણા દેશના પ્રવાસન સ્થળોની મુલાકાત લેવી જોઈએ. એ જ રીતે, આપણે સ્વચ્છ સિયાચીન, સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિક અને ઈ-વેસ્ટ વિશે વાત કરી છે. મન કી બાતના પ્રયાસો પણ પર્યાવરણને લઈને ચાલી રહ્યા છે જેના માટે આજે વિશ્વ આટલું ચિંતિત છે. મને યુનેસ્કોના ડીજીનું નિવેદન પણ મળ્યું છે. તેમણે મન કી બાતના 100મા એપિસોડ પર અભિનંદન પાઠવ્યા છે અને એક સંદેશ પણ મોકલ્યો છે.&39;6. 2030 સુધીમાં, અમે દરેક જગ્યાએ સારું શિક્ષણ આપવા માંગીએ છીએ’ ભારત અને યુનેસ્કોનો ઘણો જૂનો ઇતિહાસ છે. યુનેસ્કો શિક્ષણ પર કામ કરી રહ્યું છે. 2030 સુધીમાં અમે દરેક જગ્યાએ ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ આપવા માંગીએ છીએ. અમે સંસ્કૃતિને પણ બચાવવા માંગીએ છીએ. શું તમે આમાં ભારતની ભૂમિકા કહી શકો છો? તમારી સાથે વાત કરીને આનંદ થાય છે.

તમે શિક્ષણ અને સાંસ્કૃતિક જાળવણી પર પ્રશ્ન પૂછ્યો છે. આ બંને વિષયો મન કી બાતના પ્રિય વિષયો રહ્યા છે. રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ કે પ્રાદેશિક ભાષામાં અભ્યાસનો વિકલ્પ જેવા પ્રયાસો થયા છે. ગુજરાતમાં ગુણોત્સવ અને શાલા પ્રવેશ ઉત્સવની શરૂઆત કરી.’ સાંસ્કૃતિક જાળવણી માટેના પ્રયાસોને પણ સ્થાન આપવામાં આવ્યું હતું ‘મન કી બાત’માં અમે લોકોના પ્રયાસોને ઉજાગર કર્યા હતા. એકવાર અમે ઓડિશામાં ચા વિક્રેતા સ્વર્ગસ્થ ડી પ્રકાશ રાવ વિશે વાત કરી જેઓ ગરીબ બાળકોને ભણાવતા હતા. અમે ઝારખંડના સંજય કશ્યપ, હેમલતા જીના ઉદાહરણો આપ્યા. સાંસ્કૃતિક જાળવણી માટેના પ્રયાસોને પણ સ્થાન આપવામાં આવ્યું હતું. ક્લબ ઓફ લક્ષદ્વીપ, કર્ણાટકની કલા ચેતના મંચ… દેશના ખૂણે ખૂણેથી મને ઉદાહરણો મોકલવામાં આવ્યા હતા. દેશભક્તિ પર ગીતો, લોલીઓ અને રંગોળીની સ્પર્ધાઓ શરૂ કરી. મેં વાર્તા કહેવાની પણ વાત કરી. આ વર્ષે અમે G-20ની અધ્યક્ષતા કરી રહ્યા છીએ. આ જ કારણ છે કે શિક્ષણ સાથે વૈવિધ્યસભર વૈશ્વિક સંસ્કૃતિને સમૃદ્ધ બનાવવાના પ્રયાસો તેજ કરવામાં આવ્યા છે.'8. મન કી બાત ભગવાનના રૂપમાં લોકોના ચરણોમાં પ્રસાદની થાળી સમાન છે’ દર મહિને હું દેશવાસીઓના બલિદાનની પરાકાષ્ઠા જોઉં છું. મને નથી લાગતું કે હું તમારાથી થોડો પણ દૂર છું. તે મારા માટે આધ્યાત્મિક યાત્રા બની ગઈ છે. તે હું નથી, તે તમારા સંસ્કારો છે. કલ્પના કરો કે એક દેશવાસી 40-40 વર્ષથી નિર્જન જમીન પર વૃક્ષો વાવે છે. કોઈ 30 વર્ષથી જળ સંરક્ષણ માટે પગથિયાં કૂવો બનાવી રહ્યું છે. કોઈ ગરીબ બાળકોને ભણાવે છે. કોઈ ગરીબની સારવારમાં મદદ કરી રહ્યું છે. મન કી બાતમાં તેમનો ઉલ્લેખ કરતાં ઘણી વખત હું ભાવુક થઈ ગયો હતો. એઆઈઆરના સાથીઓએ તેને ફરીથી રેકોર્ડ કરવું પડ્યું.

અહંકારથી વયમ ‘જનભવ’ સુધીની સફર કરોડો લોકો સાથે, મારી લાગણીઓ અખૂટ દુનિયાનો એક ભાગ બની ગઈ. દર મહિને હું લોકોના હજારો મેસેજ વાંચું છું. હું દેશવાસીઓની લાગણી અનુભવું છું. મને એવું પણ નથી લાગતું કે હું તારાથી દૂર છું. મન કી બાત મારા માટે કાર્યક્રમ નથી. મારા માટે તે શ્રદ્ધા, પૂજા અને ઉપવાસ છે. જેમ જેમ લોકો ભગવાનની પૂજા કરવા જાય છે, તેઓ પ્રસાદ લઈને આવે છે. મન કી બાતમાં તમારા સંદેશા મારા માટે પ્રસાદ સમાન છે. મારા માટે મન કી બાત એક આધ્યાત્મિક યાત્રા બની ગઈ છે. તે અહમથી વયમ સુધીની સફર છે.'10. દેશવાસીઓની સેવા અને શક્તિથી પ્રેરિત ‘ઉપનિષદમાં કહેવાયું છે- ચાલતા રહો, ચાલતા રહો, ચાલતા રહો. આજે આપણે મન કી બાતનો 100મો એપિસોડ એ જ ચરૈવેતી ભાવના સાથે પૂર્ણ કરી રહ્યા છીએ. મન કી બાત એ ભારતના સામાજિક માળખાને મજબૂત કરવા માટે માળાનાં દોરાની જેમ છે. દરેક એપિસોડમાં દેશવાસીઓની સેવા અને શક્તિએ પ્રેરણા આપી છે. એક રીતે, મન કી બાતનો દરેક એપિસોડ આગામી એપિસોડ માટે સ્ટેજ સેટ કરે છે. આ કાર્યક્રમ હંમેશા સદભાવના અને સેવાની ભાવના સાથે આગળ વધ્યો છે.મન કી બાતની શરૂઆત પણ દેશમાં એક નવી પરંપરા બની રહી છે. આવી પરંપરા, જેમાં દરેકની મહેનતની ભાવના દેખાય છે.

ઓલ ઈન્ડિયા રેડિયોના સાથીદારોનો પણ આભાર, જેઓ ધીરજ સાથે રેકોર્ડ કરે છે, વિવિધ ભાષાઓમાં અનુવાદ કરનારા અનુવાદકો, દૂરદર્શન અને માય વિલેજ, ઈલેક્ટ્રોનિક ચેનલો. જેઓ મન કી બાત સંભાળી રહ્યા છે તેમનો પણ હું આભાર માનું છું. ભારતના લોકો અને ભારતમાં માનતા લોકો. તમારી પ્રેરણાથી આ શક્ય બન્યું છે.’ હું તમારા પરિવારના સભ્ય તરીકે તમારી સાથે રહ્યો છું, તમારી વચ્ચે રહ્યો છું અને તમારી વચ્ચે જ રહીશ. આવતા મહિને ફરી મળીશું.પીએમ મોદીએ ઘણા લોકો સાથે વાતચીત પણ કરી અને હરિયાણાના સુનિલ જગલાન સાથે પણ વાત કરી, હરિયાણાના ભાઈ સુનીલ જગલાન મારી સાથે જોડાઈ રહ્યા છે, તેમની મારા મન પર અસર છે. મેં હરિયાણાથી બેટી બચાવો અભિયાન શરૂ કર્યું. તેમના કેમ્પેઈન સેલ્ફી વિથ ડોટરની મારા પર અસર પડી.

મેં મન કી બાતમાં આનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. આ ઝુંબેશ આખી દુનિયામાં ફેલાઈ ગઈ. જીવનમાં દીકરીનું મહત્વ આ અભિયાન દ્વારા જાણવા મળ્યું હતું. આજે હરિયાણામાં જેન્ડર રેશિયોમાં સુધારો જોવા મળ્યો છે. પીએમ મોદીઃ આજે આપણે સુનીલ જી સાથે ચેટ કરીએ છીએ. સુનીલ જીની દીકરી સાથેની સેલ્ફી બધાને યાદ છે. તમને કેવું લાગે છે? સુનિલ: તેણે આપણા રાજ્ય હરિયાણામાંથી પાણીપતની ચોથી લડાઈની શરૂઆત કરી, તે મારા માટે અને પુત્રીઓના પિતા માટે મોટી વાત છે. પીએમ મોદી: તમારી દીકરી કેવી છે? સુનિલઃ બંને દીકરીઓ તમારી મોટી ફેન છે. તેમણે તેમના ક્લાસના સાથીઓને પણ વડાપ્રધાનને આભાર પત્રો લખવા મળ્યા. મિત્રો, મને સંતોષ છે કે મન કી બાતમાં આપણે સ્ત્રી શક્તિની પ્રેરણાદાયી વાર્તાઓનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. છત્તીસગઢના ગામડાની મહિલાઓ માટે સ્વચ્છતા અભિયાન ચલાવતા સ્વ-સહાય જૂથ વિશે વાત કરી. તમિલનાડુના આદિવાસી સમુદાયમાંથી ટેરાકોટા કપ બનાવતી મહિલાઓ વિશે વાત કરી. અને 20,000 મહિલાઓએ વેલ્લોરમાં નાગ નદીને પુનર્જીવિત કરી.

મન કી બાતમાં જમ્મુ-કાશ્મીરની પેન્સિલ સ્લેટનો ઉલ્લેખ કરતી વખતે મંઝૂર અહેમદનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો. તેઓ સાથે છે પીએમ મોદીઃ મંજૂર જી, પેન્સિલ-સ્લેટનું કામ કેવી રીતે ચાલે છે? મંજૂર અહેમદઃ આ કામ વધ્યું છે, ઘણા લોકોને રોજગારી મળી છે. અત્યારે 200 થી વધુ લોકો કામ કરી રહ્યા છે. આગળ 200 લોકોને વધુ રોજગાર મળશે.પીએમ મોદીઃ મંઝૂરજી, તમે કહ્યું હતું કે આ કામ ઓળખાણ નથી, તમારી ઓળખ નથી. તમે પીડામાં હતા હવે માન્યતા છે અને અમે 200 થી વધુ લોકોને રોજગાર આપી રહ્યા છીએ. મંજૂરઃ ખેડૂતોને પણ ફાયદો થયો. બે હજારનું એક ઝાડ વેચાતું હતું અને હવે તે વધીને પાંચ હજાર થઈ ગયું છે. પીએમ મોદીઃ તમે લોકલ ફોર વોકલને મેદાનમાં લાવ્યા. પ્રદીપ સાંગવાન સાથે ‘મન કી બાત’ સાથે ચર્ચા કરી, જન આંદોલને જન્મ લીધો અને વેગ પકડ્યો.

રમકડા ઉદ્યોગને પુનઃસ્થાપિત કરવાનું મિશન અહીંથી શરૂ થયું. હંસ અને દેશી ડોગ્સ લોન્ચ કર્યા. ગરીબ નાના દુકાનદારો સાથે સોદાબાજી ન કરવાની ઝુંબેશ પણ શરૂ કરવામાં આવી હતી. દરેક ઘરમાં ત્રિરંગા ઝુંબેશને પણ મનના વિચારો સાથે જોડવામાં આવી હતી. આવા ઉદાહરણો સમાજમાં પરિવર્તનનું કારણ બન્યા. પ્રદીપ સાંગવાને હીલિંગ હિમાલય શરૂ કર્યું. પ્રદીપ અમારી સાથે છે પીએમ મોદીઃ કેમ છો? પ્રદીપ: 2020થી મારું અભિયાન ઘણું સારું છે. જે કામ 20 વર્ષમાં થતું હતું તે પાંચ વર્ષમાં થઈ ગયું. કેમ્પેઈન પર કોઈએ ધ્યાન ન આપ્યું, 2020 પછી વસ્તુઓ બદલાઈ ગઈ. હવે અમે 10 ટન કચરો એકત્રિત કરીએ છીએ. મેં 2020 માં હાર માની લીધી હતી, પરંતુ પછી બધું બદલાઈ ગયું. ખબર નથી કે તમે અમારા જેવા લોકોને કેવી રીતે શોધો છો. તે સમયે મારા માટે તે ખૂબ જ ભાવનાત્મક ક્ષણ હતી અને તે આજે પણ છે. PM મોદી: તમે ખરેખર હિમાલયના શિખરો પર આધ્યાત્મિક અભ્યાસ કરી રહ્યા છો. આજે લોકો તમારા અભિયાનને તમારા નામથી યાદ કરે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે તમારા પ્રયત્નોને કારણે ઘણા પર્વતારોહકોએ સ્વચ્છતા સંબંધિત ફોટા પોસ્ટ કરવાનું શરૂ કર્યું છે.