30 સપ્ટેમ્બર બાદ રૂ.2000ની નોટ રાખવા પર કાયદાકીય કાર્યવાહી થશે? જાણો RBIએ શું જવાબ આપ્યો

નવી દિલ્હી: રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) એ શુક્રવારે એક ચોંકાવનારો નિર્ણય લીધો છે. તેણે અચાનક 2000 રૂપિયાની નોટો ચલણમાંથી પાછી ખેંચી લેવાની જાહેરાત કરી. આરબીઆઈએ કહ્યું છે કે 23 મેથી 30 સપ્ટેમ્બર સુધી લોકોએ તેમના બેંક ખાતામાં 2,000 રૂપિયાની નોટ જમા કરાવો અથવા તેને બેંકોમાં બદલી નાખો. બેંકો ઉપરાંત, લોકો RBIની 19 પ્રાદેશિક કચેરીઓમાં પણ 2,000 રૂપિયાની નોટ બદલી શકે છે. આ સિવાય લોકો KYC અને અન્ય જરૂરી ધારાધોરણો પછી કોઈપણ અવરોધ વિના આ નોટો બેંક ખાતામાં જમા કરાવી શકશે. જો કે, આદેશમાં એ સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું નથી કે તે પોતાના ખાતામાં કેટલા રૂપિયા જમા કરાવી શકશે. તે જ સમયે, ખાતાધારકો બેંકિંગ સંવાદદાતા દ્વારા દરરોજ 4,000 રૂપિયા સુધીની 2,000 રૂપિયાની નોટ બદલી શકશે.

30 સપ્ટેમ્બર બાદ 2000ની નોટ રાખવા પર થશે કાર્યવાહી?
RBIએ કહ્યું છે કે, 2000 રૂપિયાની નોટ 30 સપ્ટેમ્બર સુધી માન્ય રહેશે. જો કે, આરબીઆઈએ એ નથી જણાવ્યું કે જો લોકો 30 સપ્ટેમ્બર સુધીમાં રૂ. 2,000ની નોટ જમા નહીં કરાવી શકે તો શું થશે. આવી સ્થિતિમાં નોટને બેંકોમાં બદલી/ જમા કરાવી શકાતી નથી. આ સિવાય સૂત્રોએ જણાવ્યું કે, સમયમર્યાદા બાદ લોકો પાસે 2000 રૂપિયાની નોટો મળશે તો કોઈ કાનૂની કાર્યવાહી કરવામાં આવશે નહીં. અગાઉ, સરકારે 500 અને 1000 રૂપિયાની જૂની નોટોની સમાપ્તિ તારીખ પછી જમા કરાવવાને ગુનો ગણાવ્યો હતો.

RBIની આ કચેરીમાં નોટો બદલવામાં આવશે
જો કે આરબીઆઈની સમગ્ર દેશમાં 31 સ્થળોએ પ્રાદેશિક કચેરીઓ છે, પરંતુ 2000 રૂપિયાની નોટ અમદાવાદ, બેંગલુરુ, બેલાપુર, ભોપાલ, ભુવનેશ્વર, ચંદીગઢ, ચેન્નાઈ, ગુવાહાટી, હૈદરાબાદ, જયપુર, જમ્મુ, કાનપુર, કોલકાતા, લખનૌ, મુંબઈ, નાગપુર, નવી કેન દિલ્હી, પટના અને તિરુવનંતપુરમમાં બદલાશે.

નોટબંધીથી આ નિર્ણય કેટલો અલગ?
નાણા સચિવ ટી.વી સોમનાથને એક ઈન્ટરવ્યૂમાં જણાવ્યું હતું કે, આ નિર્ણય 2016ની નોટબંધીથી અલગ છે. અર્થતંત્ર પર તેની કોઈ અસર નહીં થાય. જો આવી નોટો જમા કરવામાં નહીં આવે તો 30 સપ્ટેમ્બરથી શું થશે તે અંગે પૂછવામાં આવતા તેમણે કહ્યું કે, બેંકો પાસે તેને હેન્ડલ કરવા માટે યોગ્ય સિસ્ટમ હશે. ભૂતપૂર્વ નાણા સચિવ એસસી ગર્ગે જણાવ્યું હતું કે, આ નિર્ણયનો હેતુ ઉચ્ચ ચલણી નોટો પર નિર્ભરતા ઘટાડવા અને ડિજિટલ ચૂકવણીને પ્રોત્સાહન આપવાનો હતો.

નોટ ન બદલી આપવા પર ફરિયાદ કરી શકો છો
આરબીઆઈએ કહ્યું છે કે, એક સમયે બેંકમાંથી માત્ર 20 હજાર રૂપિયા સુધીની બે હજારની નોટ જ બદલાશે. . બિન-ખાતા ધારક કોઈપણ બેંક શાખામાં એક સમયે ₹20,000/-ની મર્યાદા સુધી ₹2000ની નોટો પણ બદલી શકે છે. જો કોઈ વ્યક્તિને બેંક નોટ બદલવાની ના પાડે છે, તો તમે પહેલા સંબંધિત શાખાના બેંક મેનેજરને ફરિયાદ કરી શકો છો. જો બેંક ફરિયાદ નોંધાવવાની તારીખથી 30 દિવસના સમયગાળાની અંદર જવાબ ન આપે અથવા ફરિયાદકર્તા બેંક દ્વારા પ્રદાન કરવામાં આવેલ જવાબ/ઠરાવથી સંતુષ્ટ ન હોય, તો તે સંકલિત લોકપાલ હેઠળ આરબીઆઈના ફરિયાદ વ્યવસ્થાપન સિસ્ટમ પોર્ટલ (RB). cms.rbi.org.in પર ફરિયાદ કરી શકે છે.