ભારત-બાંગ્લાદેશ વચ્ચે વેપારના આંકડાઓનો ખેલ, જાણો વિવાદ બાદ કેટલી અસર થશે?

Bangladesh-India Trade: ભારતના પડોશી દેશ બાંગ્લાદેશમાં હિંસાની આગ ભડકી ઉઠી છે. હિંસક વિરોધ પ્રદર્શનમાં 100થી વધુ લોકોના મોત બાદ વડાપ્રધાન શેખ હસીનાએ પીએમ પદ પરથી રાજીનામું આપી દીધું છે. દરમિયાન મોટી સંખ્યામાં વિરોધીઓ ઢાકા પેલેસમાં પ્રવેશ્યા હતા અને મુજીબની પ્રતિમાને તોડફોડ કરવામાં આવી હતી. દેશમાં તણાવની વચ્ચે આર્મી ચીફ જનરલ વકાર-ઉઝ-ઝમાને ટૂંક સમયમાં વચગાળાની સરકાર બનાવવાની વાત કરી હતી. હિંસાગ્રસ્ત બાંગ્લાદેશ સાથે ભારતનો મોટો વેપાર સંબંધ છે અને બંને દેશો ઘણી આવશ્યક ચીજોની આયાત-નિકાસ કરે છે (Bangladesh-India Export-Import). ચાલો જાણીએ કે બાંગ્લાદેશથી ભારતમાં શું આવે છે અને અહીંથી શું મોકલવામાં આવે છે.

હિંસાને કારણે દરરોજ કરોડોના વેપારને અસર 

બાંગ્લાદેશમાં છેલ્લા કેટલાક દિવસોથી ચાલી રહેલી હિંસાને કારણે ભારત સાથેના વેપાર પર પણ અસર પડી છે. એક રિપોર્ટ અનુસાર, દરરોજ 150 કરોડ રૂપિયાથી વધુના બિઝનેસને અસર થઈ રહી છે. બંને દેશો વચ્ચે પેટ્રાપોલ અને બેનેપોલ બોર્ડર દ્વારા આશરે રૂ. 30,000 કરોડનો વાર્ષિક વેપાર થાય છે, જે છેલ્લા ઘણા દિવસોથી સ્થગિત છે.

ભારત બાંગ્લાદેશનો બીજો સૌથી મોટો નિકાસ ભાગીદાર 

જો આપણે ભારત અને બાંગ્લાદેશ વચ્ચેના વેપાર પર વિગતવાર નજર કરીએ તો, ibef.org પર ઉપલબ્ધ ડેટા અનુસાર, બાંગ્લાદેશ ભારતનું મુખ્ય વેપારી ભાગીદાર અને બીજા ક્રમનું સૌથી મોટું નિકાસ ભાગીદાર છે. નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં બંને દેશો વચ્ચે કુલ 14.22 અબજ ડોલરનો વેપાર થયો હતો. FY23માં ભારતથી બાંગ્લાદેશમાં 6,052 વસ્તુઓની નિકાસ કરવામાં આવી હતી. આ નિકાસનો આંકડો $12.20 બિલિયન હતો, જે FY22માં $16.15 બિલિયન કરતાં ઓછો હતો.

ભારતથી બાંગ્લાદેશ મોકલવામાં આવેલી મુખ્ય ચીજવસ્તુઓ (નાણાકીય વર્ષ 2023)

કોટન યાર્ન ($1.02 બિલિયન)
પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનો ($816 મિલિયન)
અનાજ ($556 મિલિયન)
કોટન ટેક્સટાઇલ અને અન્ય ફેસિંગ (US$541 મિલિયન)
કાર્બનિક અને અકાર્બનિક રસાયણો ($430 મિલિયન)
બાંગ્લાદેશથી ભારતમાં આવતા માલની વાત કરીએ તો નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં 1154 માલની આયાત કરવામાં આવી હતી. જે લગભગ $2.02 બિલિયન હતું, જ્યારે અગાઉના FY22માં આ આંકડો $1.97 બિલિયન નોંધાયો હતો.

બાંગ્લાદેશથી ભારતમાં આવતા મુખ્ય માલ (નાણાકીય વર્ષ 2023)

RMG કોટન ($510 મિલિયન)
કોટન ફેબ્રિક્સ, મેડ-અપ ($153 મિલિયન)
RMG માનવસર્જિત ફાઇબર ($142 મિલિયન)
મસાલા ($125 મિલિયન)
જ્યુટ ($103 મિલિયન)

તાજેતરમાં ભારતીય રૂપિયામાં ટ્રેડિંગ શરૂ

ભારત અને બાંગ્લાદેશ વચ્ચેના વ્યાપારી સંબંધો તાજેતરના સમયમાં વધુ મજબૂત બન્યા છે. આનો અંદાજ એ વાત પરથી પણ લગાવી શકાય છે કે વેપારની બાબતમાં ભારત અને બાંગ્લાદેશે હવે ભારતીય રૂપિયામાં વેપાર શરૂ કરીને એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ભર્યું છે. બાંગ્લાદેશના પૂર્વ વડાપ્રધાન શેખ હસીનાએ 22 જૂને પીએમ નરેન્દ્ર મોદી સાથે મુલાકાત કરી હતી જ્યારે તેઓ દેશમાં મોદી 3.0ની રચના પછી ભારત આવ્યા હતા. આ સમયગાળા દરમિયાન અનેક કરારો પર મહોર મારવામાં આવી હતી. આમાં બંને દેશો વચ્ચે ભારતીય રૂપિયામાં વેપાર પણ સામેલ હતો.